Imunohistohemijska analiza ekspresije ciklina D1 u B-ćelijskim Non Hodgin limfomima niskog stepena malignosti

Darko Vugdelija
Internistička služba, Zdravstveni centar Zaječar

Uvod

Non Hodgkin limfomi (NHL) obuhvataju raznoliku grupu klonalnih bolesti (neoplazmi), koje imaju zajedničku osobinu da nastaju kao rezultat somatskih mutacija u prethodnicima limfocita. Podela non Hodgkin limfoma se znatno menjala u toku XX veka. Promene su nastajale kao rezultat dostignuća na terenu imunologije i molekularne biologije, kao i zahvaljujući sve boljem razumevanju kliničkih aspekata bolesti. Razvoj imunologije u toku 70-ih godina, pokazao je da ćelije koje su ranije smatrane histiocitima uglavnom pripadaju transformisanim limfocitima. To saznanje i otkriće T i B limfocitnih ćelija dovelo je do razvoja imunološkog pristupa u klasifikaciji limfoma. Kielska podela (1) limfoma vezivala je vrstu tumora za određeni tip ćelije prisutne u toku normalnog razvoja limfocita. Navedeni histogenetski pristup, osnažen razvojem tehnike monoklonskih antitela u toku 80-ih godina, doveo je i do nastanka osavremenjene i modifikovane Kielske podele 1992. godine. Dalji prodor u tom pravcu napravila je međunarodna grupa za proučavanje limfoma (International Lymphomy Study Group), 1994. godine savremenom REAL (Revised Europian-American Lymphoma) podelom (2), modifikovanom 1999. godine (3, 4, 6). Navedena podela razlikuje vrste limfoma na osnovu morfologije, etiologije, epidemiologije, kliničkih osobina, stepena diferencijacije, imunofenotipa i genotipa. Podela nastala pod pokroviteljstvom Svetske zdravstvene organizacije (WHO), ne razlikuje se puno od REAL podele (5, 7).
Kretanje ćelija kroz ćelijski ciklus je vođeno putem serin/treonin kinaza, to jest enzima iz porodice ciklin zavisnih kinaza (cdk-cyclin dependent kinase). Kao što im ime kaže, katalitička sposobnost ovih enzima je pod čvrstom kontrolom regulatornih proteina, zvanih ciklini. Nadzor ciklin/cdk aktivnosti obavlja se na više nivoa, a postiže se diktiranjem nastajanja i nestajanja navedenih kompleksa u tačno određenim fazama ćelijskog ciklusa. Osnovni mehanizmi su post translaciona modifikacija ciklin zavisnih kinaza i njihovo vezivanje sa inhibitorima. Kompleksi ciklina sa ciklin zavisnim kinazama regulišu ćelijski ciklus modulirajući aktivnost kritičnih (važnih) transkripcionih faktora. Ciklini D tipa su jako važni u regulaciji događaja u G1 fazi. U kompleksima sa cdk4 i cdk6 fosforilišu proizvod Rb gena, koji u hipofosforilisanoj formi sprečava ulazak u S fazu. Činjenice da inhibicija ciklin D1 ekspresije sprečava ulazak ćelije u S fazu i da ciklini D1 i D2 mogu preobratiti Rb-om izazvani zastoj u G1 fazi, govore da su ciklini D familije regulatori progresije iz G1 u S fazu ćelijskog ciklusa (9-12). Protein ciklin D1 predstavlja proizvod prepisivanja gena označenog kao bcl-1 (CCND1). Pojačano prepisivanje navedenog gena najčešće nastaje kao posledica translokacije t(11;14)(q13;q32), koja postavlja bcl-1 lokus na hromozomu 11 u blizinu enhanserske sekvence imunoglobulinskih gena na hromozomu 14. Interesovanje kliničara hematologa za ciklin D1 proističe iz njegove potencijalne uloge u diferencijalnoj dijagnostici morfološki sličnih grupa limfoma različitih po agresivnosti, a sa tim u vezi logično proističu i jasne terapijske implikacije.

Ciljevi rada

1. Histohemijskom analizom, primenom tehnike monoklonskih antitela, ispitati ekspresiju ciklina D1 u različitim tipovima NHL niskog stepena malignosti.
2. Ispitati mogućnost da se, uz pomoć razlike u ekspresivnosti ciklina D1, napravi diferencijalna dijagnoza među NHL niskog stepena malignosti.

Bolesnici, materijal i metode ispitivanja

Izbor bolesnika

Histohemijskim ispitivanjem su obuhvaćena 62 bolesnika sa limfomom mantle ćelija (MCL-mantle cell lymphoma), hroničnom limfatičnom leukemijom B-ćelija (CLL/SLL-chronic lymphocytic leukemia/small lymphocytic lymphoma) i folikularnim limfomom (FL-folicular lymphoma) koji su dijagnostikovani na Institutu za hematologiju Univerzitetskog kliničkog centra u Beogradu. Dijagnoza Non Hodgkin limfoma je kod bolesnika postavljena u periodu od 1998 do 2003 godine.
Dijagnoza je postavljana na osnovu citoloških, histoloških i imunofenotipskih osobina bioptata limfnih nodusa i kostne srži, a razvrstavanje limfoma je obavljano prema savremenoj R.E.A.L. podeli limfoma (2, 3). Klinički stadijum je određivan na osnovu Ann Arbor klasifikacije.
Za potrebe ove studije analizirana je ekspresija Cyclina D1.

Materijal

Za histohemijska i imunohistohemijska bojenja korišćeni su isečci parafinskih kalupa limfnih nodusa i bioptata kostne srži prethodno fiksiranih u B5.

Metode ispitivanja

U analizi parafinskih isečaka limfnih nodusa i kostne srži korišćena su i druga klasična histohemijska bojenja (Giemsa, PAS, Reticulin-Gordon-Sweet).
Ekspresija ciklina D1 je ispitivana na parafinskim isečcima limfnih nodusa, slezine, želuca i kostne srži dobijenih biopsijom. Cilindri kostne srži su fiksirani u B5 fiksativu, deklacifikovani u kiseloj sredini i kalupljeni u parafinu. Sečenjem parafinskih blokova, sa longitudinalno usmerenom kosti, dobijeni su isečci debljine 3 μm koji su zatim deparafinisani ksilolom i hidrirani alkoholom. S obzirom da su preparati fiksirani u B5, pre započinjanja procedure su otklanjani precipitati živinog pigmenta sa deparafinisanih isečaka Lugolovim rastvorom i natrijum tiosulfatom. U cilju "pojačanja" antigenske ekspresije preparati su kuvani u 10 mM citratnom puferu (pH 6), u mikrotalasnoj pećnici 2 puta po 5 minuta. Reaktivnost je detektovana standardnom avidin-biotin-peroksidaza metodom imunohistohemije (DAKO LSAB2 System) koja se sastojala iz sledećih faza:

FAZA I
inkubacija sa vodonik peroksidom 5 minuta u cilju blokade endogene peroksidaze, ispiranje preparata destilovanom vodom, potapanje preparata u svež pufer (TBS) 2-3 minuta
FAZA II
inkubacija sa primarnim antitelom - 30 minuta na sobnoj temperaturi, ispiranje puferom (TBS) 2-3 minuta
FAZA III
inkubacija sa sekundarnim antitelom (biotin) - 30 minuta na sobnoj temperaturi, ispiranje puferom (TBS)
FAZA IV
inkubacija sa tercijarnim antitelom (streptavidin-peroksidaza) - 30 minuta na sobnoj temperaturi, ispiranje puferom (TBS)
FAZA V
inkubacija sa hromogenom (AEC) - 10 minuta, ispiranje sa destilovanom vodom
FAZA VI
kontrastno bojenje sa Meyerovim hematoksilinom (8 minuta), pokrivanje pločica pokrovnim stakalcem uz pomoć odgovarajućeg medijuma (glicerin).

Radi povećanja senzitivnosti u detekciji jedarne ekspresivnosti Cyclina D1, u jednom broju slučajeva korišćen je DAKO CSA System koji se sastoji iz sledećih faza:
FAZA I
inkubacija sa vodonik peroksidom 5 minuta u cilju blokade endogene peroksidaze, ispiranje preparata destilovanom vodom, potapanje preparata u svež pufer (TBST) 2-3 minuta
FAZA II
inkubacija sa protein blockom 5 minuta
FAZA III
odliti protein block, inkubacija sa primarnim antitelom 15 minuta, isprati puferom (TBST)
FAZA IV
inkubacija sa LINK antitelom 15 minuta, isprati puferom (TBST)
FAZA V
inkubacija sa streptavidin biotin kompleksom 15 minuta, isprati puferom (TBST)
FAZA VI
inkubacija sa amplifikacionim reagensom 15 minuta, isprati puferom (TBST)
FAZA VII
inkubacija sa streptavidin peroksidazom 15 minuta, isprati puferom (TBST)
FAZA VIII
inkubacija sa hromogenom (DAB) 5 minuta, isprati sa destilovanom vodom
FAZA IX
kontrasno bojenje sa Meyerovim hematoksilinom (8 minuta), pokrivanje pločica pokrovnim stakalcem uz pomoć odgovarajućeg medijuma (glicerin).

Za utvrđivanje ekspresije ciklina D1 primenjeno je antitelo za ciklin D1 (DAKO) u koncentraciji od 30μl/ml. Svi obojeni preparati su pregledani na uveličanju 1000x i nezavisno analizirana od strane dva autora. Pozitivnim su proglašavani samo uzorci u kojima je viđena jedarna pozitivnost, bez obzira na intenzitet obojenosti.

Statistička obrada podataka

Za utvrđivanje značajnosti razlike u ekspresiji ciklina D1 među ispitivanim grupama korišćen je χ² test.

Rezultat

Rezultat studije ekspresije ciklina D1 prikazan je tabelarno.
Pearson-ovim χ² testom ustanovljena je visoko statistički značajna razlika u ekspresiji ciklina D1 između pacijenata sa različitim vrstama limfoma (MCL, FL i CLL/SLL) (χ2=38,231; p=0,000). Relacije između grupa su:

Visoko značajno je veća ekspresivnost ciklina D1 kod bolesnika sa MCL u odnosu na bolesnike sa FL (χ2=23,504; p=0,000)
Visoko značajno je veća ekspresivnost ciklina D1 kod bolesnika sa MCL u odnosu na bolesnike sa CLL/SLL (χ2=27,776; p=0,000)
Nije ustanovljena statistički značajna razlika u ekspresivnosti ciklina D1 kod bolesnika sa FL i CLL/SLL


Tabela 1: Struktura bolesnika sa MCL, FL i CLL/SLL prema ekspresiji Ciklina D1

Diskusija

Način shvatanja limfomske bolesti se značajno menjao u prošlom veku, a naročito u poslednje četiri decenije. Pedesetih godina prošlog veka započeti su prvi ozbiljniji pokušaji da se non-Hodgkin limfomi klasifikuju, a sve sa ciljem da se patologu i kliničaru olakša dijagnostika i lečenje raznovrsne grupe malignih bolesti, koje u osnovi imaju nekontrolisano umnožavanje limfoidnih ćelija. Razvoj na polju bazičnih naučnih disciplina, kao što su imunologija i molekularna genetika, doprineo je boljem razumevanju biologije i patologije ćelija limfnog tkiva. Od jednostavnih morfoloških podela, dobrim delom pogrešnih sa histogenetskog stanovišta, došlo se do savremenih klasifikacija u kojima se nalaze jasno definisane vrste limfoma sa etiološkog, patogenetskog, epidemiološkog, kliničkog, histomorfološkog, imunofenotipskog i citogenetskog stanovišta. Više je nego jasno da čisto morfološki pristup ne može da zadovolji potrebe dijagnostike i podele limfoma, jer se ispostavilo da, morfološki gledano, gotovo identične vrste limfoma imaju različite patobiološke osobine, različito preživljavanje i neophodno različit terapijski pristup. Najnovija klasifikacija limfoma, nastala pod pokroviteljstvom Svetske zdravstvene organizacije (WHO) (7), predstavlja trenutno najbolje definisanu i sistematizovanu podelu limfoma.
Limfom mantle ćelija prvi put je opisan pre gotovo tri decenije kao centrocitni limfom, sa čisto morfološkog stanovišta (13). Napredak znanja o limfomu mantle ćelija predstavlja klasičnu ilustraciju evolucije znanja na polju biologije neoplazmi i hematopatologije. Primena preciznih metoda imunologije i citogenetike doprinela je da se MCL iskristališe i jasnije definiše kao posebna vrsta limfoma, koju odlikuje bitno drugačiji klinički tok u odnosu na druge vrste limfoma niskog stepena malignosti. Sitnoćelijski NHL porekla B-limfocita se obično dijagnostikuju u poodmaklom kliničkom stadijumu bolesti i obično imaju indolentan klinički tok. U Kielskoj klasifikaciji NHL porekla malih B-limfocita, uključjući i MCL, bili su svrstani u limfome niskog stepena malignosti. Sa morfološkog stanovišta gledano iako vrlo sličan ostalim vrstama limfoma iz grupe, MCL zbog jasno agresivnijeg kliničkog toka ne može biti smatran limfomom niskog stepena malignosti. U savremenoj WHO klasifikaciji stavlja se akcenat na gradiranje unutar svake vrste limfoma. Na osnovu navedenog nameće se neophodnost jasnog razlikovanja morfološki srodnih vrsta limfoma, što najčešće nije jednostavno samo na osnovu citoloških i histoloških osobina. Ekspresija proteina ćelijske membrane, citoplazme ili jedra detektovana pomoću imunohistohemijskih metoda uz korišćenje monoklonskih antitela na epitope navedenih proteina, ima u diferencijalno dijagnostičkom smislu suštinski značaj.
Naša studija je kao osnovni cilj imala ispitivanje ekspresije proteina ciklina D1 imunohisto-hemijskim metodama kod različitih vrsta limfoma (MCL, FL, CLL/SLL), kao i mogućnost primene ekspresije proteina ciklina D1 u diferencijalnoj dijagnostici. Protein ciklin D1 predstavlja proizvod prepisivanja gena označenog kao bcl-1 (CCND1). Ciklin D1 je neophodan za prelazak ćelije iz G1 u S fazu ćelijskog ciklusa. Kontrola progresije ćelijskog ciklusa obavlja se kroz interakciju ciklina D1, ciklin zavisnih kinaza i inhibitora ciklina i ciklin zavisnih kinaza (8-12). Pojačano prepisivanje navedenog gena najčešće nastaje kao posledica translokacije t(11;14)(q13;q32), koja postavlja bcl-1 lokus na hromozomu 11 u blizinu enhanserske sekvence imunoglobulinskih gena na hromozomu 14. Normalne ćelije limfohematopoetskog tkiva imaju neaktivan bcl-1 gen, te pojačana ekspresija ciklina D1 verovatno učestvuje u limfomagenezi ubrzavajući prelaz ćelije iz G1 u S fazu. Postoji nekoliko antitela koja prepoznaju i vezuju se za ciklin D1 molekul, ali određivanje ciklina D1 u rutinski obrađenom tkivu nije uvek jednostavno. Razlog za to mogu biti veze ciklina D1 sa drugim proteinima u jedru, čime mogu biti prikriveni epitopi (12). Kuvanjem preparata u mirotalasnoj pećnici u rastvoru citratnog pufera ili EDTA sa ili bez višečasovne inkubacije preparata sa antitelom dovodi najčešće do prevazilaženja navedenog problema. Već je rečeno da imunohistohemijskim tehnikama nije utvrđena ekspresija cikina D1 u normalnom limfnom i hematopoetskom tkivu, ali je ekspresija nađena u različitim pločasto slojevitim epitelima (12).
Određivanje ekspresije ciklina D1 obavljeno je imunohistohemijskom metodom LSAB2, a u nejasnim slučajevima CSA metodom uz korišćenje originalnog DAKO® antitela. CSA-metoda katalizovanog pojačanja signala, nudi značajno veću senzitivnost određivanja ekspresije ciklina D1. Primera radi, Barranco C i saradnici (2003), LSAB metodom nalaze slabu pozitivnost u 85% slučajeva MCL uz umerenu pozitivnost u ostalih 15%, dok je CSA metodom nađena izrazita pozitivnost u svih 20 ispitivanih MCL (17).
Većina non-Hodgkin limfoma dijagnostikovanih kao limfom mantle ćelija, eksprimiraju ciklin D1, mada se intenzitet obojenosti imunohistohemijskih preparata i procenat ćelija pozitivnih na bojenje razlikuje od slučaja do slučaja. Pozitivnim bojenjem se smatra ćelija kojoj je difuzno obojeno ćelijsko jedro. Citoplazmatska obojenost se takođe može uočiti, ali se u rutinskoj analizi ne računa kao pozitivnost na ciklin D1. Blastoidna forma MCL odlikuje se češćim prisustvom rearanžmana bcl-1 gena (12), kao i većom učestaološću drugih hromozomskih aberacija (16), višim mitotskim indeksom i lošijom prognozom, ali ne pokazuje značajno veću ekspresivnost ciklina D1 u odnosu na neblastoidnu formu.
Ekspresija ciklina D1 nije u potpunosti jedinstvena za MCL, već je prisutna u leukemiji vlasastih ćelija (HCL-hairy cell leukemia) i multiplom mijelomu (MM) (12, 22, 26, 27). Miranda RN i saradnici (2000) su ispitivali ekspresivnost ciklina D1 putem imunohistohemijskih tehnika na parafinskim isečcima kostne srži (20).Od 13 bolesnika sa MCL 13 je pokazalo pozitvnost na ciklin D1, obično difuznu i izrazitu, a od 14 bolesnika sa HCL 14 je pozitivnih, ali je pozitivnost obično slaba i samo u subpopulaciji tumorskih ćelija. Ovim se indirektno ukazuje na semikvantitativnu i distributivnu različitost ekspresije ciklina D1 kod bolesnika sa MCL i HCL. Sola B i saradnici (1999) (22) su korišćenjem tehnike kompetitivne RT-PCR-a ispitali prisustvo informacione RNK u citoplazmi limfomskih ćelija NHL. Denzitometrijskom analizom RT-PCR proizvoda i Westeren-Blot autoradiograma našli su pojačanu ekspresiju informacione RNK za ciklin D1 u 10 od 10 MCL, 3 od 5 HCL i 4 od 111 CLL/SLL. U poređenju navedenih rezultata sa citogenetskim ispitivnajem nalaze da je pojačana ekspresija informacione RNK za ciklin D1 kod HCL nevezana za genski rearanžman t(11;14) (q13;q32), koji je najčešće razlog pojačane ekspresije ciklina D1 kod MCL. Poređenjem ekspresije informacione RNK i proteina ciklina D1 nađena je nepodudarnost kod MCL i CLL/SLL, što upućuje na aktivnost posttranskripcionih mehanizama u kontroli sinteze proteina ciklina D1 u navedenim NHL. Nesrazmera u ekspresivnosti ciklin D1 informacione RNK određena uz pomoć tehnike RT-PCR na parafinskim isečcima tkiva i prisustva translokacije t(11;14)(q13;q32) u istim uzorcima tkiva registrovane uz pomoć PCR-a, kod MCL, vidljiva je i u radu Aguilera NS i saradnika (1998). Ekspresija informacione RNK za ciklin D1 nađena u 23 od 24 MCL, dok je translokacija nađena u 9 od 24 navedenih MCL (31). Vrlo je verovatno da translokacija bcl-1 gena nije neophodna, mada je kod MCL za razliku od HCL često prisutna, za pojačanu ekspresivnost proteina ciklina D1. Postoje sigurno i drugi mehanizmi koji mogu obezbediti aktivaciju gena za ciklin D1. Regulacija ekspresivnosti proteina ciklina D1 verovatno se postiže kako na nivou genskih sekvenci tako i na posttranskripcionom nivou, aktivacijom ili inhibicijom translacije informacione RNK. Rearanžman bcl-1 gena to jest t(11;14)(q13;q32) prisutna je i kod pacijenata sa MM. Prema podacima iz literature ekspresija ciklina D1 kod MM određena metodom imunohistohemije se kreće od 22,5 do 34% (26, 32, 33). Liu X i saradnici (2000) nalaze pojačanu ekspresiju ciklina D1 kod 4 od 15 (27%) bolesnika sa MM primenom tehnika imunohistohemije, a kod 3 od 15 nalaze i bcl-1 rearanžman (26). Nešto veća učestalost ekspresije ciklina D1 (do 50%) se dobija primenom metoda zasnovanih na određivanju vrednosti informacione RNK za ciklin D1 (Northern blot, semikvantitativna RT-PCR metoda, in situ hibridizacija) (27, 34).
Eksprimiranost ciklina D1 kod bolesnika sa HCL i MM, govori protiv stroge specifičnosti za MCL, međutim bitno je navesti da diferencijalno dijagnostički problem najčešće ne postoji između navedenih vrsta limfoproliferativnih bolesti. Razlog za to su jasne kliničke, morfološke i imuno-fenotipske razlike.
U našoj grupi od ukupno 21 ispitanika sa MCL, 85,7% je bilo pozitivno na ciklin D1, a 14,3% negativno. Od 20 bolesnika sa FL 10% je bilo pozitivno na ciklin D1, a 90% negativno. Bolesnika sa CLL/SLL bilo je ukupno 21, 4,8% pozitivnih na ciklin D1 i 95,2% negativnih. Našli smo statistički visoko značajno veću eksprimiranost ciklina D1 kod bolesnika sa MCL u odnosu na bolesnike sa FL i CLL/SLL. Mnogi radovi (13, 14, 12, 17-21, 29, 30) ukazuju na znatno veću ekspresivnost ciklina D1 u MCL, nego u drugim vrstama NHL niskog stepena malignosti. U radu Lai i saradnika (1995) imunohistohemijskom metodom na parafinskim isečcima tkiva kod 23 od 26 bolesnika sa MCL nađena je pozitivnost na ciklin D1, to jest u 88,5% (29). Ispitivanjem ekspresivnosti ciklina D1 kod bolesnika sa limfoproliferativnim bolestima koje u osnovi imaju proliferaciju limfoidnih elemenata sličnih malim B-limfocitima Vasef i saradnici (1997) nalaze da kod MCL od 32 bolesnika 23 (72%) pokazuju ciklin D1 ekspresivnost; od 18 bolesnika sa CLL/SLL samo jedan ima pozitivnost na ciklin D1 (6%); jedan od ukupno 5 bolesnika sa HCL (20%) ima eksprimiran ciklin D1 (30). Ispitivanjem 151 uzorka tkiva limfoma koji po svojoj morfologiji odgovaraju MCL Yatabe i saradnici (2000) nalaze pozitivnost na ciklin D1 imunohistohemijskom metodom kod 128 bolesnika (85%), dok je u 23 bolesnika (15%) ciklin D1 bio negativan (21). U grupi pozitivnoj na ciklin D1 nalaze statistički značajno: širi uzrasni raspored, veći dijametar ćelija, veći mitotski indeks, češću zahvaćenost gastrointestinalnog trakta i veći skor internacionalnog prognostičkog indeksa. Naročito je značajno različito preživljavanje navedenih grupa bolesnika (petogodišnje preživljavanje 30% kod ciklin D1 pozitivnih u odnosu na 86% kod ciklinD1 negativnih MCL), ačunato multivarijantnom analizom, nezavisno od drugih faktora rizika. Navedeni podaci ukazuju da ciklin D1 pozitivna i ciklin D1 negativna grupa mogu prestavljati sasvim različite vrste limfoma, te autori predlažu da se ciklin D1 pozitivnost uvrsti kao standardni kriterijum za dijagnosu limfoma mantle ćelija, te da se nove terapijske opcije ispituju na bazi novih kriterijuma.
Razultati većine studija u prethodnoj deceniji (13, 14, 12, 17-21, 29, 30) nedvosmisleno ukazuju na mogućnost uključivanja imunohistohemijske ekspresije ciklina D1 kao kriterijuma za dijagnozu MCL. Limfom mantle ćelija poseduje raznovrsne morfološke osobine, od limfoma malih ćelija do blastne varijante, kao i različite obrasce rasta, difuzni, nodularni ili rast u obliku mantle zone oko folikula. Uzimajući u obzir znatno goru prognozu bolesnika sa MCL u odnosu na druge limfome malih ćelija B-limfocitnog porekla, skoro-specifičan marker za diferencijalnu dijagnozu je od evidentnog značaja. Dodatno ciklin D1 može da posluži za diferencijalnu dijagnozu: multiple limfomatozne polipoze od drugih indolentnih intestinalnih limfoma; blastoidne varijante MCL od B limfoblastnog limfoma/leukemije i leuekemijske faze MCL od drugih atipičnih hroničnih limfoproliferativnih bolesti (12).
Rezultati našeg rada jasno pokazuju da imunohistohemijska analiza ekspresije ciklina D1 može poslužiti kao specifičan marker u diferencijalnoj dijagnostici MCL ka morfološki srodnim vrstama limfoma FL i CLL/SLL, što je u skladu sa podacima iz literature.

Zaključak

1. Ciklin D1 ima veću ekspresivnost kod bolesnika sa MCL u odnosu na bolesnike sa FL i CLL/SLL.
2. Ciklin D1 je bitan imunohistohemijski marker za diferencijalnu dijagnozu MCL prema FL i CLL/SLL.

Predlažemo da se ciklin D1 koristi kao dijagnostički kriterijum za limfom mantle ćelija.

Literatura

1. Gerard-Marchant R, Hamlin I, Lennert K, et al. Cassification of non-Hodgkin lymphomas, Lancet 2:406, 1974
2. Harris NL, Jaffe ES, Stein H, Banks PM, Chan KC, et al. A revised Europian-American classification of lymphoid neoplasms: A proposal from the International Lymphoma Study Group.Blood 84: 1361, 1994
3. Jaffe ES. Hematopathology-Integration of morphologic features and biologic markers for diagnosis. Mod Pathol 12:109, 1999
4. Banks PM. Pathology of malignant lymphomas, in Williams Hematology 6th edition, Chepter 101, McGrow-Hill Co, 2001
5. Armitage J O, Longo D L. Malignancies of lymphoid cells, in Harrison`s principles of internal medicine 15th edition, Chepter 112, McGrow-Hill Co, 2001
6. Pugh WC, McBride JA. The pathologic basis for the classification of non-Hodgkin lymphomas, in Hematology basic principles and practice 3rd edition, Chepter 69, Churchill Livingstone, 2000
7. Harris NL et al. World Health Organisation classification of neoplastic diseases of the hematopoetic lymphoid tissues:Report of the Clinical Advisory Committie Meeting, Airlie House, Virginia, November, 1997. J Clin Oncol 17:3835, 1999
8. William MF, Lee and Chi V Dang. Control of cell growth and differentiation, in Hematology basic principles and practice 3rd edition, Chepter 6, Churchill Livingstone, 2000
9. Schmid M, Carson DA. Cell cycle regulation and hematological disorders, in Williams Hematology 6th edition, Chepter 12, McGrow-Hill Co, 2001
10. Luedde T, Rodriguez ME, et al. p18(INK4c) collaborates with other CDK-inhibitory proteins in the regenerating liver. Hepatology 37(4):833-41, 2003
11. Calbo J, Parreno M,et al. G1 cyclin/cyclin-dependent kinase-coordinated phosphorylation of endogenous pocket proteins differentially regulates their interactions with E2F4 and E2F1 and gene expression. J Biol Chem 277(52):50263-74, 2002
12. Falini B, Mason DY. Proteins encoded by genes involved in chromosomal alterations in lymphoma and leukemia: clinical value of their detection by immunocytochemistry. Blood 99 (2): 409-26, 2002
13. Swerdlow SH, Williams ME. From centrocytic to mantle cell lymphoma: a clinicopathologic and molecular review of 3 decades. Hum Pathol 33(1):7-20, 2002
14. Chen CC, Raikow RB,et al. Classification of small B-cell lymphoid neoplasms using a paraffin section immunohistochemical panel. Appl Immunohistochem Mol Morphol 8(1):1-11,2000
15. Dong HY, Gorczyca W, Liu Z, et al. B-cell lymphomas with coexpression of CD5 and CD10. Am J Clin Pathol 119(2):218-30, 2003
16. Hao S, Sanger W, et al. Mantle cell lymphoma with 8q24 chromosomal abnormalities: a report of 5 cases with blastoid features. Mod Pathol 15(12):1266-72, 2002
17. Barranco C, Mate JL et al. Catalyzed signal amplification for cyclin D1 detection in mantle cell lymphoma. Mod Pathol 16 (2):161-5, 2003
18. Hashimoto Y, Nakamura N et al. The evaluation of the biological behavior and grade among cases with mantle cell lymphoma. Leuk Lymphoma 43 (3): 523-30, 2002
19. Oertel J, Kingreen D et al. Morphologic diagnosis of leukaemic B-lymphoproliferative disorders and the role of cyclin D1 expression. J Cancer Res Clin Oncol 128 (4): 182-8, 2002
20. Miranda RN, Briggs RC et al. Immunohistochemical detection of cyclin D1 using optimized conditions is highly specific for mantle cell lymphoma and hairy cell leukemia. Mod Pathol 13 (12): 1308-14, 2000
21. Yatabe Y, Suzuki R et al. Significance of cyclin D1 overexpression for the diagnosis of mantle cell lymphoma: a clinicopathologic comparison of cyclin D1-positive MCL and cyclin D1-negative MCL-like B-cell lymphoma. Blood 95 (7): 2253-61, 2000
22. Sola B, Salaun V et al. Transcriptional and post-transcriptional mechanisms induce cyclin-D1 over-expression in B-chronic lymphoproliferative disorders. Int J Cancer 83 (2): 230-4, 1999
23. Haralambieva E, Kleiverda K et al. Detection of three common translocation breakpoints in non-Hodgkin's lymphomas by fluorescence in situ hybridization on routine paraffin-embedded tissue sections. J Pathol 198 (2): 163-70, 2002
24. Xu Y, McKenna RW et al. Comparison of immunophenotypes of small B-Cell neoplasms in primary lymph node and concurrent blood or marrow samples. Am J Clin Pathol 118(5):758-764, 2002.
25. Bell PB, Rooney N, Bosanquet AG. CD79a detected by ZL7.4 separates chronic lymphocytic leukemia from mantle cell lymphoma in the leukemic phase. Cytometry 38 (3): 102-5, 1999
26. Liu X, Tang Z, Zou P. Bcl-1 rearrangement and cyclin D1 protein expression in multiple myeloma precursor cells. J Tongji Med Univ 20 (2): 128-31,136, 2000
27. Troussard X, Avet-Loiseau H et al. Cyclin D1 expression in patients with multiple myeloma. Hematol J1 (3): 181-5, 2000
28. Dogan A, Bagdi E et al. CD10 and BCL-6 expression in paraffin sections of normal lymphoid tissue and B-cell lymphomas. Am J Surg Pathol 24(6): 846-52, 2000
29. de Boer CJ, Schuuring E et al. Cyclin D1 protein analysis in the diagnosis of mantle cell lymph oma. Blood 86 (7): 2715-23, 1995
30. Vasef MA, Medeiros LJ et al. Cyclin D1 immunohistochemical staining is useful in distinguishing mantle cell lymphoma from other low-grade B-cell neoplasms in bone marrow. Am J Clin Pathol 108 (3): 302-7, 1997
31. Aguilera NS, Bijwaard KE et al. Differential expression of cyclin D1 in mantle cell lymphoma and other non-Hodgkin's lymphomas. Am J Pathol 153 (6): 1969-76, 1998
32. Lai JL, Zandecki M et al. Improved cytogenetics in multiple myeloma. A stydy of 151 patients including 117 patient at diagnosis. Blood 85(9): 2490-2497, 1995
33. Pruneri G, Fabris S et al. Immunohistochemical analysis of cyclin D1 shows deregulated expression in multiple myeloma with the t(11;14). Am J Pathol 156: 1505-1513, 2000
34. Rasmussen T, Knudsen LM, Johnsen HE. Frequency and prognostic relevance of cyclin D1 dysregulation in multiple myeloma. Eur J Haematol 67:296-301, 2001