Glasilo Podružnice Srpskog lekarskog društva Zaječar

 Godina 2006     Volumen 31     Suppl 1     
  [ Home ] [ Program ] [ Radovi ] [ Indeks autora ] [ Mapa ]  
                 
 

XXV Timočki medicinski dani :::
Selektovani radovi

   [ >>> ]  
  1. Pušenje i trudnoća - rizik faktor za novorođeno dete
Slavica Anđelković(1), Slavica Veljković(1), Ljiljana Vasilevski(2), Ljiljana Mihailović(2)
ZDRAVSTVENI CENTAR "SVETI LUKA" SMEDEREVO, (1) SLUŽBA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE I OMLADINE, (2) DISPANZER ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU PREDŠKOLSKE DECE

Sažetak: Izloženost deteta duvanskom dimu je faktor sredine koji je visoko rizičan za pojavu i učestalost respiratornih problema kod dece. Duvanski dim može da izazove zastoj intrauterinog rasta, smanjenje telesne mase na rođenju u odnosu na očekivanu, rađanje dece sa užim disajnim putevima, potencira regulaciju TH2 imunog odgovora i stvara podlogu za atopiju kao osnovu kasnijeg nastanka alergijske senzibilizacije i astme. U osnovi svega je dugotrajna inflamacija malih disajnih puteva koja počinje još intrauterino, traje u detinjstvu i favorizuje kasnije razvoj HOBP u odrasloj dobi. Cilj rada je bio da uporedimo telesnu masu (TM), telesnu dužinu (TD), gestacijsku starost (GS) i Apgar skor (AS) kod novorođenčadi čije su majke pušile u trudnoći sa istim parametrima kod novorođenčadi čije majke nisu pušile tokom trudnoće (kontrolna grupa). Ispitivanje je obuhvatilo 200 novorođenčadi. Prvu grupu (n=100) činila su novorođenčad čije su majke pušile u trudnoći, kontrolnu grupu (n=100) činila su novorođenčad čije majke nisu pušile tokom trudnoće. Dobijeni su sledeći rezultati: Ispitivani parametri su se razlikovali u obe grupe ispitanika. Majke koje ne puše rađaju decu u proseku u 39 nedelji gestacije, sa prosečnom TM 3379 grama i dužinom 51 cm. Prosečna ocena na rođenju iznosi 8/9. Majke koje puše rađaju decu u proseku u 38 nedelji gestacije sa TM 3286 grama, TD 50 cm i ocenom 7/8.
Ključne reči: trudnoća, pušenje, novorođenče

Summary: Exposure of a child to tobacco smoke is an environmental factor that carries a high risk of occurrence and frequency of the respiratory problems in children. Tobacco smoke could cause delay in intrauterine growth, decrease in body mass at birth in relation to the expected one, birth of the children with narrower airways, it potentiates regulation of TH2 immune response and creates foundation for atopy as a base for latter allergic sensibilization and asthma.
The basic element of everything is long lasting inflammation of small airways that begins intrauterine, continues in childhood and facilitate latter development of COPD in the adult age.
The aim of the paper was to compare body mass (BM), body length (BL), gestation age (GA) and Apgar score (AS) in newborns whose mothers smoked during pregnancy with these parameters in children whose mothers did not smoked (control group).
The study encompassed 200 newborns. Following results were obtained: Non-smoking mothers give birth averagely in 39th gestation week, their babies have average BM of 3379 g and length of 51 cm. Average Apgar score is 8/9. Smoking mothers give birth averagely in 38th gestation week, their babies have average BM of 3286 g, length of 50 cm, and Apgar score is 7/8.
Key words: pregnancy, smoking, newborn
 		  
  UVOD

Svakodnevno se povećava broj spoljašnjih činilaca koji štetno deluju na disajne organe. Iako je broj tih činilaca veliki a poreklo raznovrsno, oni se mogu svrstati u tri osnovne grupe:

  1. infekcija,
  2. pušenje i
  3. aerozagađenje.

Dim cigarete je značajan izvor iritansa u zatvorenom prostoru i nespecifičan faktor rizika koji može dovesti do pojave ili pogoršanja respiratornih bolesti, a samim tim i da ošteti plućnu funkciju dece.
U ovom radu iznećemo neke činjenice koje se odnose na pasivno pušenje, sa posledicama koje izaziva kod novorođene dece.
Duvanski dim je složeni aerosol koji se tokom pušenja se deli u dve struje, primarnu i sekundarnu. Primarna struja je ona koju direktno i dobrovoljno udišu pušači, a sekundarna struja je ona koja potiče od cigarete i truje pasivne pušače. Pasivni pušači su oni koji lično ne troše duvan, ali udišu aerosol protiv svoje volje.
Dim cigareta sadrži oko 300 štetnih materija. Najvažniji sastojak duvanskog dima je nikotin. Nikotin povećava koncentracuiju opioida i neurotransmitera. Efekti nikotina na mozak, kičmenu moždinu i autonomni nervni sistem se ostvaruju preko medijatora acetil-holina, regulišući prolaz kalijuma, natrijuma i kalcijuma kroz ćelijsku membranu.
Pušenje majke, aktivno i pasivno, izlaže fetus kancerogenim i drugim toksinima i ima direktan uticaj na razvoj disajnih puteva i sazrevanje imunog sistema pluća. Dim cigareta ima uticaj na ushodnu regulaciju TH2 ćelijskog odgovora a moguće je da utiče i na povećanje produkcije IGE antitela i tako indukuje razvoj atopije kod dece i kasnije, u postnatalnom periodu, pojavu astme. Izloženost deteta duvanskom dimu je etiološki faktor sredine koji je visoko rizičan za kasniju pojavu i učestalost respiratornih problema kod dece.
Nesporne su sledeće činjenice:

  1. U porodicama pušača broj dece hospitalizovane zbog respiratornih bolesti je mnogo veći nego u porodicama gde roditelji ne puše, naročito u prvih pet godina života (1).
  2. Pasivno pušenje dovodi do smanjenja plućne funkcije, naročito FEV1 и FVC(2).
  3. Takođe, utvrđeno je da je prevalenca astme i atopijskih bolesti veća kod dece čije su majke pušile tokom trudnoće ili u ranom dojenačkom periodu (1).
  4. Majke koje puše u trudnoći rađaju decu sa manjom telesnom masom i telesnom dužinom.
  5. Pušenje roditelja tokom prve dve godine života udruženo je sa povećanom incidencom respiratornih bolesti u kasnijem periodu a rizik je veći ako majka puši.
  6. Svaka popušena cigareta skraćuje život pušača za 8 minuta.
  7. Prema podacima iz literature, jedan od četiri pušača umire od bolesti prouzrokovane pušenjem.

Literatura, takođe, kaže da više 50% nepušača izloženih duvanskom dimu ima zdravstvene probleme vezane za pušenje.

CILJ RADA

Cilj rada je bio da se uporede vrednosti TM, TD, GS i Apgar skora novorođenčadi čije su majke pušile u trudnoći sa istim parametrima kod novorođenčadi čije majke nisu pušile tokom trudnoće.

MATERIJAL I METODOLOGIJA RADA

U sklopu sistematskog pregleda novorođenčadi koji je obavljen u Savetovalištu za zdravu decu u prva tri meseca života urađena je istovremeno i anketa, primenom upitnika, o navici pušenja majke tokom trudnoće.
Vrednosti za ispitivane parametre: telesnu masu (TM), telesnu dužinu (TD), gestacijsku starost (GS) i Apgar skor (AS) dobijene su iz lista novorođenčadi koja je priložena uz dečiji zdravstveni karton.
Ispitivanje je obuhvatilo 200 novorođenčadi. Formirane su dve grupe ispitanika. Prvu grupu (n=100) činila su novorođenčad čije su majke pušile tokom trudnoće. Kontrolnu grupu činila su novorođenčad čije majke nisu pušile (n=100).
Materijal je statistički obrađen, pri čemu je poseban akcenat stavljen na određivanje značajnosti razlike dobijenih parametara između ove dve grupe ispitanika. Za statističku obradu je korišćen T-test određivanja značajnosti razlike.

REZULTATI

Vrednosti TM, TD, gestacijske starosti i Apgar skora su se razlikovale u prvoj i drugoj (kontrolnoj) grupi ispitivane novorođenčadi. U prvoj grupi bile su niže u odnosu na kontrolnu grupu.

Tabela 1. Uporedni prikaz ispitivanih parametara

  Pušači Nepušači
Srednja TM 3286 3379
Srednja TD 50 51
Gestacijska starost – srednja vrednost 38 39
Apgar skor – srednja vrednost 7/8 8/9

DISKUSIJA

Deca majki koje puše rađaju se u proseku sa telesnom masom koja je manja za 100 grama u odnosu na novorođenčad majki koje ne puše. Majke koje puše rađaju decu prosečno kraću za 1 cm. Što se tiče gestacijske starosti, u proseku deca majki nepušača se rađaju u 39 nedeljei gestacije a deca majki pušača za jednu sedmicu ranije, u 38 nedelji gestacije.Deca majki pušača su imala nižu srednju vrednost Apgar skora na rođenju, u odnosu na novorođenčad majki koje ne puše.
Ako se posmatra korelacija između dobijenih parametara ne postoji statistički značajna razlika između ove dve grupe ispitanika.

ZAKLJUČAK

  1. Biti pušač ili ne nije dilema savremenog već neinformisanog čoveka, koja postoji samo ako on nije upoznat sa posledicama koje izaziva pušenje.
  2. Prestanak pušenja je najjednostavniji i najekonomičniji način uklanjanja rizika za nastanak mnogih bolesti.
  3. Lekari imaju prioritet u edukaciji stanovništva o štetnosti duvana.
  4. Neophodno je da lekari više učestvuju u borbi protiv pušenja.

Pušenje ili zdravlje – imamo li pomoćno pitanje?

LITERATURA

  1. Strachan DP, Jarvis Mj, Feyerabend C. The relationship of salivary continine to respiratory symtoms, spirometry and exercise-induced bronchospasm in seven year old children. Am Rev Resp Dis 1990;142:147-51.
  2. Tager IB, Weiss ST, Munoz A, Rasner B, Speizer FE. Longitudinal study of the effects of maternal smoking on pulmonary function in children. N Engl J Med 1983;309:699-703.
  3. Weiss ST, Tager BI, Speizer Fe, Rosner B. Persistent wheeze. Its relationship to respiratory illness cigarette smoking, and level of pulmonary function in a population sample of children. Am Rev Resp Dis 1980;122:697-707.

Adresa autora:
Slavica Anđelković
Zdravstveni centar "Sveti Luka" Smederevo, Dečije odeljenje
Knez Mihailova 51, 11300 Smederevo
E-mail: andjeo7@ptt.yu
Tel.: 026/223-522, lok. 151

  
  [ Home ] [ Program ] [ Radovi ] [ Indeks autora ] [ Mapa ]  

Timočki medicinski glasnik, Zdravstveni centar Zaječar
Rasadnička bb, 19000 Zaječar, Srbija
E-mail: vemil@open.telekom.rs

  Infotrend Crea(c)tive Design