| |
|
|
Prof. dr sci.med. Ljubomir Panajotović
SPECIJALNA BOLNICA ZA PLASTIČNU, REKONSTRUKTIVNU I ESTETSKU HIRURGIJU
"ADONIS", BEOGRAD Urođeni rascep usne i nepca (Schisis palati primarii
et secundarii, nomenklatura prema embriološkoj klasifikaciji Kernahan-a
i Stark-a koja uzima foramen incisivum kao granicu između primarnog i
sekundarnog palatuma), u narodu poznat kao "zečja usna" i "vučje nepce",
najčešća je urođena anomalija glave i vrata, druga po učestalosti među
svim urođenim telesnim anomalijama. Nalazi se kao izolovana anomalija
ili je u sklopu kompleksnih sindroma. Moguć je samo rascep primarnog,
ili samo sekundarnog palatuma, inkompletan ili kompletan, jednostran ili
obostran, ili zajedno i jedan i drugi, u svim kombinacijama.
Komunikacija usne i nosne šupljine i prekid mišićnih sfinktera, oralnog,
nazalnog i velofaringealnog dovodi do funkcionalnih problema prvenstveno
u govoru, ishrani, sluhu, a izgled lica novorođenčeta stvara psihičke
probleme, najpre kod roditelja, a kasnije i samog deteta.
Lečenje je kompleksno, dugotrajno i timsko. Multidisciplinarni tim čine
plastični, maksilofacijalni i oralni hirurg, ORL, logoped, pedijatar,
psiholog, ortodont, stomatolog, protetičar, socijalni radnik i drugi
specijalisti po potrebi.
Zadatak primarne hirurške intervencije je rekonstrukcija rascepljenih
struktura u što povoljnijem terminu. Stavovi raznih hirurških timova su
različiti i kreću se za usnu od prvog do trećeg meseca, a za nepce od
devet do dvanaest meseci do zatvaranja rascepa primarnog palatuma od 3.
- 6. meseca starosti, težine 5kg. i zatvaranja rascepa sekundarnog
palatuma od 12. - 18. meseca, 10kg, hemoglobin preko 10, leukociti ispod
10 (pravilo desetke). Schweckendick rekonstruiše meko nepce u istoj
operaciji kad i usnu (4-6 meseci), a tvrdo nepce sa 12-14 godina sa
opturatorom u međuvremenu. Varijacija je operacija nepca sa 19-24
meseci. Sa ortodontskim tretmanom se počinje u prvih 48h po rođenju,
postavljanjem akrilatnog ortodontskog aparata koji opturira otvor na
nepcu omogućavajući sisanje i lakšu ishranu, dovodi jezik u normalan
položaj, usmerava alveolarne segmente gornje vilice u optimalni položaj
pred hiruršku intervenciju.
Najčešće primenjivane hirurške tehnike u rekonstrukciji primarnog
palatuma su Tennison-ova operacija – triangularnog režnja i Millard-ova
"rotation-advancement" operacija, kod kojih se zatvara jedna strana
rascepa, a ukoliko je obostrani, sa pauzom od tri meseca i druga strana.
Uvek se kod kompletnih rascepa rekonstruiše i pod nosa
(Cheilonasorraphia). Operacijom Skoog & Barsky u jednom operativnom aktu
zatvara se bilateralni rascep primarnog palatuma.
Uslov za neometeno sisanje i formiranje i razvoj govora je zatvaranje
rascepa tvrdog i mekog nepca (sekundarni palatum) - palatoplastisa, odn.
rekonstrukcija tvrdog nepca, velofaringealnog sfinktera i formiranje
dovoljno dugog i pokretnog mekog nepca. Kod inkompletnog rascepa
sekundarnog palatuma radi se operacija po Dorance-u, kod kompletnog
Langenbeck-ova, Furlow-ova ili najčešće Veau -Wardill- Kilner-ova
operacija sa push-back-om mukoperiostalnih režnjeva. U 20-40% operisanih
neophodna je faringoplastika zbog velofaringealne inkompetencije,
najčešće formiranjem primarnog faringealnog režnja u starosti 12 - 18
meseci. Indikacije su: kratko meko nepce, malo mekog tkiva za
rekonstrukciju (potkovičast defekt), nemogućnost rekonstrukcije
levatora. Sekundarne faringoplastike vrše se posle 5. a pre 12. godine.
Najpovoljnije je sve primarne i sekundarne, korektivne, operacije
završiti sa 7 godina, do uključivanja deteta u školski kolektiv i
formiranja šeme govora, ali se mogu vršiti i kasnije ukoliko postoji
funkcionalna ili estetska indikacija. Korekcije hipoplazije gornje
vilice vrše se posle navršenih 18 godina.
Prof. Sava Micić
UROMEDICA POLIKLINIKA BEOGRAD ASOCIJACIJA PRIVATNIH ZDRAVSTVENIH
USTANOVA SRBIJE Karcinom mokraćne bešike je na 6 mestu pos
učestalosti, a na 3 mestu je po učestalosti kod muškaraca, ali ređi kod
zena, na 11 mestu.
Histopatološke karakteristike tumora bešike se ogledaju u proceni niskog
ili visokog gradusa tumora, a glavna podela je na superficijalni tumor,
tkz. mišićno –neinvazivni i na mišićno-invazivni karcinom.
Dijagnostičke procedure se ogledaju u klasičnoj cistoskopiji, uz
radiološka ispitivanja CT ili NMR karlice i abdomena. Prognistički
faktori su: dubina invazije zida mokraćne bešike, patološki stadijum, i
prisustvo odnosno odsustvo carcinoma in situ. Kod mišićno-neinvazivnog
karcinoma prognostički faktori su: broj i veličina tumora, zahvatanje
lamine proprije, i da li se radi o primarnom ili recidivnom tumoru.
Savremeni pristup uključuje ranu procenu stadijuma bolesti,
odnosno, gde bilo koje zahvatanje mišićnog sloja mokraćne bešike (T2
bilo koji) ukazuje da je neophodna radikalna operacija. Danas je veoma
bitno da se mogu raditi, upravo sa ranim otkrivanje invazivnih tumora, i
rekonstruktivne operacije, koje omogućavaju mikciju na prirodne otvore i
bolji kvalitet života.
S druge strane neoađuvantna hemioterapija omogućava, da radikalna
cistektomija, može da utiče, u uznapredovalom karcinomu, na dužinu
preživljavanja i kvalitet života tih pacijenata.
Danas se koriste i određeni molekularni markeri, koji bi ukazivali na
agresivnost bolesti, te njihova sira primena, bi pomogla u ranijoj
odluci o radikalnom pristupu- radikalnoj cistektomiji, kao najsigurnijem
načinu lečenja ove grupe pacijenata.
Mathilde E. Boon
LEIDEN CYTOLOGY AND CYTOLOGY LABORATORY Summary of continuing
education program: Exploiting the Dutch network and national database
for pathology (PALGA) for the evaluation of patient care and quality
control of the Leiden Cytology and Pathology Laboratory (LCPL)
Background: The Dutch national pathology database, the PALGA, was
started in 1971 by pathologists. As of 2010, all 59 Dutch pathology
laboratories send their pathology reports each evening to the central
database. The PALGA software can identify a patient by name, sex, and
date of birth. At present, the PALGA database contains 55 million
histology, cytology, and post mortem reports of 10.8 million patients,
the Dutch population being 16 million.
Methods: For 2009, the PALGA data traffic of the LCOL was analyzed.
Results: For the year of study, the data traffic comprised 2.1 million
pathology reports and past pathology histories. For the Leiden Cytology
and Pathology Laboratory (LCPL), exclusively serving general
practitioners, 80,000 patients (out of 500,000) were added to the PALGA
database, and 1,584 pathology diagnoses were asked for in the context of
quality control of cervical cytology and dermatopathology.
Conclusions: In patient care, the Dutch pathologist profit from the
historical pathology diagnoses dating back to 1971. For quality control
of the LCPL, the diagnoses of other pathology laboratories of the
hospitals where the patients of the general practitioners were operated,
provided by the PALGA are of paramount importance.
Exploiting the coding of inflammatory events (O-axis of the Dutch KOPAC)
in screenees: Dutch women versus immigrants
Background: All Dutch cervical smears (800,000 per year) are centrally
archived in the Dutch national pathology database, the PALGA, in the
KOPAC coding system. The KOPAC O-axis contains inflammatory events, O1
for koilocytosis, O2 for Trichomonas vaginalis, O3 for dysbacteriosis,
O4 for Candida, O5 for Gardnerella vaginalis, O6 for non-inflammatory
flora, O7 for Actinomyces (mainly in IUD users), O8 for Chlamydia, and
O9 or nonspecific inflammatory changes (leucocytosis).
Methods: The participants of this study are screenees who had a smear
taken in the Dutch national screening program, on the one hand screenees
born in immigrant countries (immigrants) and on the other hand screenees
born in the Netherlands. The database of the SBBW, one of the
responsible screening organisations, encompasses over 500,000 KOPAC
cytology reports of screenees, collected between 1996 and 2005.
Results: The variation of the cytoscores was maximal for Trichomonas
(1.9‰-14.0‰), whilst for Candida the values were between 10.0‰ and
29.0‰. Screenees from Surinam and the Dutch Antilles had high cytoscores
for Trichomonas and Gardnerella, whilst Moroccan screenees had a
maximally low cytoscore for Gardnerella of 0.8‰. In the analysis of our
data, we focused on the odds ratio (OR). The cytoscores for the
pathogens Trichomonas and Candida, and for the undesirable bacterium
Gardnerella, are by-products of cancer screening. The elevated risk for
colonisation of Gardnerella in immigrants from Surinam, Turkey, and the
Dutch Antilles is truly worrisome since it is related to the acquisition
of HPV.
Conclusions: This study was possible by exploiting the O-axis of the
Dutch coding system for cervical smears.
Doc. Dr Tihomir M. Mihailovic
ORDINACIJA ULTRAMEDIKA BEOGRAD Ultrazvučni pregled (UZ) je način za
rano otkrivanje tumora dojki. To je moguće primenom “broad-band”
transducera od 18-5MHz i 12-5MHz uz SONO- CT i X-Res tehniku. Procena
ovakvom tehnikom uz primenu kolor-Dopplera (CD) i 3/4D tehnike omogućava
klasifikaciju promena u dojkama po BIRADS-u.
Prognoza uspešnosti lečenja pacijenata zavisi od veličine promene,
stepena maligniteta i imunološkog odgovora pacijenta.
Kompresiona sonoelastografija (E) dojki je procena elastičnosti-tvrdoće
promene. Ona se zasniva na odredjivanju elastografskog skora I E/B
odnosa. Ova procena je zavisna od sonografera tj. njegove subjektivne
procene. U proceni stepena maligniteta promene utiče veličina E/B
odnosa. Sto je on više iznad 1 to je stepen maligniteta tumora dojki
veći.
Elatografski “Strain ratio” (SR) je objektivna procena zasnovana na
poredjenju elastičnosti tumora u odnosu na elastičnost subkutanog masnog
tkiva ili jednog dela promene sa drugim delom promene. Tu procenu radi
ultrazvučna mašina.
Ako je taj odnos veći od 2,5-3 postoji sumnja da je promena maligne
prirode.
Elastografski skor 2, E/B veći od 1 i SR veći od 2,5 mogu pomeriti
BIRADS klasifikaciju za jednu stepenicu više.
Rezultati rada pregledom 957 pacijenta ukazuju na visok procenat (91%)
otkrivanju sumnjivih promena do 5mm (BIRADS 3). Zato je prvenstveno
značajan adekvatan B-mod i UZ sonda L 18-5MHz. Elastografska procena
može promeniti BIRADS 4a u 4b/c. Ipak iskusnom sonograferu, E nema
presudnu ulogu u odredjivanju BIRADS klasifikacije. Najveća pomoć je u
proceni atipične duktalne hiperplazije. Neodgovarajući UZ B- modom se ne
može kompezovati sa E.
Zaključak: Ultrazvučni pregled 2D i 3/4D B-mod sa CD uz dopunu
Elastografijom (E scor, E-B odnos i SR) čine metodom izbora u ranoj
dijagnostici tumora dojki.
Vera Najdanović Mandić
ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, DISPANZER ZA ŽENE U Timočkoj krajni je
odavno prisutan problem „bele kuge“ koji, uslovljen tokovima života, sve
više dolazi do izražaja. Cilj rada je da se pokaže trend porođaja
Zaječarskog porodilišta od 1961 do 2015 g. Kao metod rada korišćena je
retrospektivna analiza porođajnog i operativnog protokola za poslednjih
55 godina. Ukupan broj porođaja za ovih 55 godina je 43.991. Operativno
je završeno 6420 porođaja. U prvoj godini ispitivanog perioda broj
porođaja je 661, a operativno je završeno svega 16 (2,42%) porođaja. Od
te godine do 1983. g. broj porođaja stalno raste i dostiže maksimum od
1176 porođaja (10% operativno završenih). Nakon 1983. g. prisutan je
stalni pad broja porođaja da bi 2015. g. završili sa 428 porođaja (43%
operativno završenih). Rezultati su u skladu sa poslednjim popisom
stanovnika u Zaječaru iz 2011. g. koji ukazuje na pad ukupnog broja
stanovnika kao i na pad broja žena fertilnog perioda tako da u narednom
periodu ne možemo ni očekivati značajne promene.
Prof dr Snežana Rakić
GAK „NARODNI FRONT“ BEOGRAD Završetak porođaja operativnim putem
zasigurno je spasila mnoge živote u slučajevima kada je utvrđena
opstrukcija u porođaju vaginalnim putem te ima sasvim opravdan naziv
sigurne operacije, odnosno siguran porođaj.
U zadnje vreme kako raste broj porođaja operativnim putem, otvara se
polemika da li postoji mogućnost da se carski rez zloupotrebljava. U
razvijenim zemljama se kao predmet diskusije i kritike postavlja pitanje
da li se sigurnost koju pruža carski rez stavlja ispred stvarne
indikacije.
U zemljama u razvoju kao i onim siromašnim, ovo pitanje pravi mnogo veći
problem, usled nedostatka personala, adekvatnog smeštaja pacijentkinja u
jedinice postoperativne nege kao i nedostajuće suportivne aparature.
Uočeno je da postoje velike varijacije u evaluaciji carskih rezova.
Upravo je u razvijenim zemljama taj procenat značajno veći (U Severnoj i
Centralnoj Americi preko 30%), dok je najniži procenat zabeležen na
severnoj priobalnoj regiji Afričkog kontinenta (manje od 5%). Ista ova
evaluacija pokazuje da ima porasta u broju operativnog završetka
porođaja na severnoj polulopti (Severna Evropa).
U Sjedinjenim Američkim Državama sredinom sedamdesetih i osamdesetih
godina prošlog veka beleži se značajan porast carskih rezova da stalnom
tendencijom rasta. Zbog toga Američki Kongres Obstetričara I Ginekologa
postavlja za cilj da se broj carskih rezova smanji za najmanje 15%.
medjutim i pored ovog uputstva u 2005-oj godini beleži se rast carskih
rezova na 30%. Carski rez u SAD spada u najčešću operaciju u hirurgiji.
Opravadanje za toliki porast carskih rezova nalaze u potvrđenim
mogućnostima jedinica intenzivne nege u neonatusa, posebno odličnim
suportivnim mogućnostima za prevremeno rođenu decu. Kod karličnih
prezentacija zbog rizika koji nosi, kao i kod situacija kada
intrapartalno ne može dokazati hipoksija fetusa.
Svi napred navedeni razlozi koji su doveli do povećanja procenta za
carski rez nisu smanjili perinatalni mortalitet.
Kako će se završiti porođaj, uz konsultaciju sa pacijentom, odlučuje
akušer.
Vaginalni porođaj uvek preporučeni način završetka porođaja, zbog bržeg
oporavka i niza drugih prednosti, ali su određena stanja obligatna za
carski rez, a to je pre svega vitalni interes majke ili deteta. Carski
rez je neophodno izvršiti kod placente previe, abrupcije placente,
prolapsa pupčanika.
Porođaj kod karlične prezentacije vaginalnim putem jeste moguć ali
zahteva iskusnog akušera. Takođe pacijentkinja mora biti upoznata sa
mogućim posledicama povećanog rizika neonatalnog i maternalnog
morbiditeta i dati svoj pristanak na njih.
Da li pacijent može da zahteva carski rez? Takođe jedno od pitanja, koje
se postavlja u savremenom akušerstvu. Ova incidenca u SAD je 2,5%.
Da, pacijent može da izrazi želju, ali bi ga onda svakako trebalo
upoznati sa potencijalnim rizicima i komplikacijama, onim koji su vezani
za svaku hiruršku operaciju, ali i potencijalni akušerski rizici. Carski
rez se ne preporučuje kod žena koje žele više dece zbog rizika koji nosi
naredna trudnoća (placenta acreta, placenta previa i postpartalna
histerektomija). Carski rez po želji pacijenta treba da se radi onda kad
postoji dokumentovana fetalna plućna zrelost i ne bi trebala da se
izvodi pre 39 nedelje gestacije.
Carski rez značajno povećava maternalnu smrtnost. Ona je čak 2-4 puta
veća nego kod vaginalnog porođaja. Statistički ona se kreće od 1:2500 do
1:5000 operacija.
Nakon carskog reza vaginalni porođaj je uspešan u 60%-80%, dok se
ruptura uterusa kao najozbiljnija komplikacija javlja u manje od 1%
porođaja. Protokol postupaka se primenjuje kao kod vođenja prevremenog
porođaja.
U Evropi po nekim statistikama procenat porođaja carskim rezom nakon
2005. godine iznosi 19%. Najveći procenti su i Italiji i Portugaliji
(više od 30%), dok se najniži procenat beleži u Holandiji (manji od
15%).
Randomizirane studije Svetske Zdravstvene Organizacije pokazale su da
povećanje carskih rezova nije doprinelo smanjenju perinatalnog
morbiditeta i moratliteta. I da ovo povećanje carskih rezova nema
realnog opravdanja.
Medicinski problemi sa kojima se suočavamo nakon carskog reza jesu
problemi sa placentom u narednim trudnoćama. Učestalost pojave placente
previe, placente acrete kao i percrete.
Mnogi akušeri kod pacijenata koje daju anamnestički podatak o predhodnoj
trudnoći koja je završena carskim rezom, opravdavaju elektivni carski
rez u narednoj trudnoći, od neopravdanog straha od rupture uterusa.
Dokazana incidenca rupture je <1%.
Takođe, Kohranovom studijom je izveden zaključak da ne postoji benefit u
povećanju procenta carskog reza a usled nemedicinskih razloga u terminu
porođaja.
Jedan broj akušera smatra da ukoliko je došlo do oštećenja male karlice
nakon vaginalnog porođaja u prethodnoj trudnoći, postoji preporuka za
elektivni carski rez.
Kao mogući uzroci koji utiču na povećanje procenta za carski rez u
zemljama kao što su SAD, Nemačka, Velika Britanija, povezuju sa
povećanim brojem tužbi pacijenata i povećanim brojem tužbenih zahteva za
materijalno obeštećenje. Dok u Skandinavskim zemljama, Holandiji i
Švajcarskoj to nije slučaj.
Materijalni i socijalni status pacijentkinje se dovodi u vezu.
Socijalni status: nizak procenat carskih rezova je direktno
proporcionalan nižem ekonomskom statusu. Želja da se porođaj operativnim
putem završi nije izražena u pacijentkinja niskog socioekonomskog
statusa. Dok recimo u Velikoj Britaniji, želja pacijentkinje
predstavljavodeću indikaciju. Neki autori smatraju da carski rez po
želji pacijentkinje ima potencijalni benefit u okviru nekih
socio-ekonomskih grupa.
U Srbiji globalna slika procenta carskih rezova se bitno ne razlikuje.
Takođe, gledajući unazad pre dve decenije beleži se značajan rast. Pre
dve decenije (1995) taj procenat je bio 8-10%. Sada u nekim centrima taj
procenat iznosi od 25-30%. Godišnje se u Srbiji uradi oko 17000 carskih
rezova.
Vodeća indikacija je stanje posle carskog reza sa 26%, zatim sledi staza
u porođaju i disproporcija u 17%, asfiksija ploda kod 13%, karlična i
nožna prezentacija ploda u 11%, trudnoće nastale iz VTO u 9%, blizanačke
trudnoće- gemelli, trigemini kod 7%, PIH gestoze sa hipertenzijom u 6%,
zastoj u razvoju i placente previe, abrupcije placente imaju jednaki
broj zastupljenosti koji iznosi 5% i na kraju, razne anomalije su bile
indikacija u svega 1% carskih rezova.
Od svih pacijentkinja koje su imale prethodni porođaj carskim rezom,
svega 8% se u narednoj trudnoći porodilo vaginalnim putem, dok 92% je
ponovo podvrgnuto operativnom završetku porođaja. Od svih karličnih
prezentacija ploda, njih 73% je porođeno carskim rezom, dok 27%
vaginalnim putem.
Kod prevremenih porođaja njih 57% je završeno carskim rezom, a 43%
vaginalnim putem. Blizanačke trudnoće su u 70% porođene carskim rezom, a
30% vaginalno. Kod trudnoća nastalih iz procesa vantelesne oplodnje,
porođaj je u 78,5% završen operativno, a 21,5% vaginalnim putem.
Analizom procenta carskih rezova jasno je da postoji porast u
transatlantskim zemljama i samim tim raste i broj procenta zloupotrebe
carskog reza.
Inicijativa obstetričara da se ova tendencija zaustavi i smanji broj
procenta carskog reza ima ograničen efekat. U zemljama centralne i južne
Afrike procenat ide do neverovatnih 70%. U Evropi je situacija drugačija
u odnosu na druge kontinente i smatra se da je to posledica medicinske
kulture. Pretpostavlja se da je razlog što u priobalnom delu Afrike
procenat carskih rezova manji od 5% taj što je u tom delu izuzetno nizak
stepen zdravstvene službe.
Demografske promene, godine starosti majke i socijalni uslovi imaju
nezavistan uticaj na ishod operativno završenih porođaja.
Po podacima obstetričkih službi, Srbija se nalazi na šestom mestu u
Evropi po procentu carskih rezova i maternalne smrtnosti.
Statistički podaci nisu urađeni po jedinstvenom statističkom obrascu za
izračunavanje, te je neophodno uvesti takav da bi imali jasan i precizan
uvid u rezultate rada porodilišta Srbije.
Takođe, da bi unapredili rad i postigli bolji monitoring trudnice i
porodilje neophodno je uvesti jedinstvenu medicinsku dokumentaciju u
svim porodilištima. Podizanje nivoa medicinske kulture direktno će
uticati na bolju zdravstvenu zaštitu.
Prof dr Vladimir Pažin
RUKOVODILAC PRIJEMNO-TRIJAŽNE I DIJAGNOSTIČKE SLUŽBE GAK „NARODNI FRONT“
BEOGRAD, VANREDNI PROFESOR. MEDICINISKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU
Svedoci smo stalnog napretka medicine, kako u smislu boljeg razumevanja
prirode različitih oboljenja, tako i u pogledu terapijskih mogućnosti
koje nam stoje na raspolaganju. Evolutivni proces koji karakteriše borbu
protiv karcinoma jajnika možemo posmatrati kroz nekoliko ključnih
činilaca: epidemiologiju i faktore rizika, prevenciju, dijagnostiku,
hirurgiju i dodatne vidove lečenja. Treba napomenuti da su dijagnostika
i terapija karcinoma jajnika imali relativno sporu evoluciju uslovljenu,
u velikoj meri tehnološkim napretkom.
Što se epidemiologije tiče, važno je napomenuti da se karcinom jajnika
nalazi na devetom mestu po učestalosti svih malignih tumora kod žena,a
na petom po smrtnosti. Rizik da žena tokom života oboli od karcinoma
jajnika danas iznosi 1:70, postoji trend porasta za naredni period. Zbog
nespecifične simptomatologije bolest se najčešće dijagnostikuje u
odmaklom stadijumu, a incidenca je najviša između 65. i 75. godine
života. Oko 90% maligniteta jajnika je epitelnog porekla. Prvo pravo
prepoznavanje epidemiologije počinje krajem 19. veka radovima Virhova,
kasnije Tirša.
Tokom prošlog veka dolazi i do prepoznavanja faktora rizika, koji, osim
nasleđa podrazumevaju pušenje, kontakt sa raznim hemikalijama,
nuliparitet, pobačaje, hormonsku stimulaciju itd.. U najskorije vreme
prodor genetike povećava naša znanja o ovoj bolesti, tako da otkriće
BRCA 1 i BRCA 2 i nekolicine drugih gena/antigena pospešuje mogućnosti
prevencije (kontraceptivi, profilaktička salpingoooforektomija).
Napredak u dijagnostici osim ginekološkog bimanualnog i kombinovanog
pregleda učinila je prvo ultrazvučna dijagnostika, zatim doplerska
merenja protoka kroz krvne sudove i imidžing tehnike (CT, MRI, PET CT)
uz biopsije tumora pod kontrolom ultrazvuka. Napredak dodatne
dijagnostike pomogao je stvaranju celovitijeg utiska o bolesti, kao npr.
Rtg pluća, biohemija, laboratorija, tumorski markeri i njihove
kombinacije, videolaparoskopija i pregled dojki. Takođe, shvaćena je
uloga oboljenja koja po genetskoj osnovi imaju zajedničku malignu
ekspresiju za jajnik i dojku, jajnik i endometrijum i jajnik i debelo
crevo – Lynch sindrom. Za naredni period ostaje otkrivanje genoma i
ciljana terapija, kao i stalna težnja za skrining metodama.
U lečenju karcinoma jajnika se tokom vremena iskristalisao ključni
uticaj hirurgije, a u najskorijem periodu i najnovije medikamentne
terapijske opcije sve više dobijaju na značaju. Hirurgija je osnov
lečenja ove bolesti,a i tako je shvatana tokom proteklih vekova. Od
davnina su lekari pokušavali da objasne način širenja malignih tumora i
nastanak metastaza. Karcinom postoji koliko i ljudska vrsta, a prvi
izveštaji o tome sadržani su u egipatskim zapisima od 3000. gpne do
1500. Gpne, da su mumije obolevale od karcinoma jajnika. Često su to
bile benigne promene,ali su i tadašnji lekari znali da se ta vrsta raka
ne može lečiti. Takođe, drevni hirurzi su znali da karcinom, kada se
odstrani, može ponovo da se javi. Ključne doprinose u medicini po
ovompitanju dali su Celzijus, Galen i Hipokrat.
Savremeni tretman ove bolesti počinje tek pre oko sto godina, razvojem
hirurgije. Radovi Bilroth-a,Handley-a i Halsted-a je naglašena važnost
odstranjivanja tumora u celini,kao i regionalnih limfatika. U dvadesetom
veku hirurzi razvijaju paralelno ekstenzivne hirurške postupke i
minimalno invazivne tehnike, da bi se pronašao modalitet lečenja koji
daje najbolji ukupan terapijski efekat. Takođe, dolazi do razvoja
anestezije od Williama Mortona, 1846. godine.
Ukupan razvoj medicinske nauke hirurške tehnike i anestezije sa
reanimacijom dovodi do povećanja uspeha u lečenju karcinoma jajnika i
dodatnog povezivanja sa, u međuvremenu nastalom hemoterapijom.
Sedamdesetih godina prošlog veka ustanovljavaju se standardi
eksplorativne laparotomije za jajnik uključujući i medijalni rez trbuha.
Savremena hirurgija donosi nam i pojam citoredukcije. Značaj timskog
rada u lečenju ovakvih pacijenata postaje presudan krajem prošlog i
početkom novog milenijuma. Uz sve terapijske metode dolazi paralelno i
do razvoja palijativne hirurgije i drugih palijativnih metoda kojima se
obezbeđuje dostojanstvo inkurabilnim pacijentima.
Hirurgija, iako osnova,ni danas nije svemoguća zato što stanje
pacijenata ne omogućava često odgovarajući operativni zahvat, a priroda
bolesti povremeno prikaže pacijente sa hirurški neresektabilnim
tumorima.
Razne dodatne metode traže svoju ulogu u lečenju ove bolesti, kao što
su, intraperitonealna terapija, radioterapija i biološka terapija, uz
već standardnu primenu hemoterapije. Prva hemoterapija primenjena je
1978. godine za lečenje Ca ovarii. Hormonska terapija u nekim
slučajevima ima odlične rezultate, kada se radi o hormon-zavisnim
tumorima.
Na kraju se mora priznati da je smrtnost od karcinoma jajnika i dalje
visoka i da se bolest u ranom stadijumu otkriva samo zadesno. Srining i
dalje ne postoji, niti je na vidiku. Potrebne su nove terapijske
mogućnosti koje bi eventualno pružila genska terapija.
Dr sci med Zoran Stanković
NAČELNIK REPUBLIČKOG CENTRA ZA PLANIRANJE PORODICE INSTITUT ZA
ZDRAVSTVENU ZAŠTITU MAJKE I DETETA SRBIJE „DR VUKAN ČUPIĆ“ BEOGRAD
Ciste i tumori jajnika su najčešće genitalne neoplazme devojčica i
adolescentkinja. Potreba za očuvanjem reproduktivne funkcije čini
dijagnostiku i tretman cista tumora jajnika u detinjstvu i adolescenciji
složenijim i zahtevnijim, u odnosu na lečenje ciste i tumore jajnika kod
odraslih.
Ciste (neneoplazije) nastaju prvenstveno usled porasta zapremine
tečnosti u tumorskoj promeni, a ne zbog umnožavanja ćelija jajnika.
Neneoplazmama pripadaju funkcionalne, endometrioidne i paraovarijalne
ciste, kao i hiperplazije i torzije jajnika. Postoje osobenosti cista
jajnika tokom fetalnog, neonatalnog, dečjeg ili adolescentnog uzrasta.
Postoje brojne nejasnoće koje postoje kako u stručnoj javnosti tako i
kod pacijentkinja. Predavanje ima za cilj da razjasni lokaciju ciste;
razliku u veličini ako se meri dijametar i zapremina; najčešći
fiziološki izgled na UZ (ulttazvuku) i česte varijante; najčešće
komplikacije i sudbinu ciste; definisanje termina “policističan jajnik”.
Biće objašnjeni protokoli praćenja i lečenja cista jajnika prema
uzrastu.
Prof dr Radomir Živadinović
GINEKOLOŠKO AKUŠERSKA KLINIKA NIŠ Srbija sa incidnecom od 23, 8
zauzima četvrto mesto u Evropi. Oko 1300 novooblelih i približno 450
umrlih. Prvi program za skrining raka grlića materice u našoj zemlji je
donet još 2008. godne, zbog brojnih problema u organizaciji njegovo
uvođenje je počelo tek 5 godina kasnije i to samo u 18 domova zdravlja .
Veliki napori ginekologa, nisu ispunjena očekivanja – nisu stvoreni
uslovi i izpoštovani Evropski standardi. Krajem 2014. godine
Ministarstvo je formiralo novu Republičku stručnu komisiju za uvođenje
skrininga za rak dojke, grlića materice i kolorektima .
Osnovni cilj skrininga malignoma je detekcija maligne bolesti u
najranijoj fazi .Skrining za rak grlića materice je specifičan jer se
zasniva na detekciji i lečenju ne samo ranih formi malignoma, već se
bazira na pretpostavki da će smanjenje procenta premalignih promena (pre
svega CIN III) posredno dovesti do smanjenja invazivnog karcinoma.
Detekcija CIN I (87.7% spontano regrediraju a u manje od 1% prelaze u
invazivni kancer) nije primarni cilj i povećava procenat neželjenih
posledica skrininga (dodatne procedure, frustracije pacijentkinja,
overtretmane).
Citologija je zlatni, provereni, standard sa kojim se uporedjuju svi
ostali mogući skrining testovi. Senzitivnost 55 – 80 %, subjektivnost,
neuniformno stadiranje, problem u detekciji adenopromena su razlog
ovakve niže senzitivnosti. Likvidna citologija povećava senzitivnost za
10% (nebitno za uspeh skrininga). Sa druge strane nedostaci likvidne
citologije su : manje abnormalnih ćelija bez traga, ćelije mogu da
izgledaju manje, glandularne ćelije mogu da se skupe u lopte što otežava
interpretaciju, parabazalne ćelije takođe mogu da se „grupišu“ što daje
pogrešan utisak da su prisutne endometrijalne ćelije. Upotreba
imunohistohemijskih markera (p16 INK, Ki 67, E6, E7...) u citologiji
-nova dimenzija - razdvajanje procesa lokacije i interpretacije
-predikcija i trijaža promena.
Hpv tipizacija ima veću senzitivnost 95%, bolja detekcija adenocarcinoma
(63% adenokarcinoma je otkriveno kotestom HPV tipizacije nakon normalnog
citološkog nalaza). Ovaj test povećava senzitivnost citologije za za 30
% ali i dodatne procedure za 12% .Nedostaci u odnosu na citologiju su:
niža specifičnost koja je zavisno od starosne dobi od 77,3% - 94% (ispod
30. godine života HPV tipizacija pozitivna u oko 82%), veliki broja
komercijalnih testova s različitim nivoima senzitivnosti i specifičnosti
(ne postoji jasna preporuka koji metod tipizacije je preporučen za
skrining), nepostojanje jasnih kriterijuma standardizacije adekvatnosti
uzorka.
Upotreba HPV testa u skriningu može biti samostalna - primarni skrining
(Holandija, Švedska) i u kombinaciji sa citologijom - adjunktivni
skrining (SAD).Negativan HPV test uz negativnu citologiju nakon
5 godina daje samo 0,17% mogućnosti za razvoj CIN III.identično riziku
skrininga samo citologijom na 3 godine 0,16%. ovo produženje intervala
je značajno jer je dokazano da se u Americi invazivni kancer javlja u
kategoriji žena koje se nikad nisu javile na pregled (50%) ili onih koje
se nisu javile u zadnjih 5 godina (10 % ). Sprečava gubljenje 36,8%
pacijenata sa nezadovoljavajućim citološkim nalazom koji se kasnije ne
jave za ponovljeni skrining.
Ovo predavanje će pokušati da ukaže na sve mogućnosti skrininga za rak
grlića materice, sa specifičnostima vezanim za našu zemlju i benefitom
vezanim za ukupno zdravlje žena i smanajneje morbiditeta i mortaliteta.
Doc. Dr Tihomir M. Mihailović
ORDINACIJA „ ULTRAMEDIKA“ BEOGRAD Kratak sadržaj: Urođene srčane mane
(USM) su najčešće anatomske anomalije ploda. Šest puta su češće od
trizomije 21 para hromozoma. Savremena ultrazvučna dijagnostika (UZ)
poslednje 2 decenije u mogućnosti je da otkrije najveći broj velikih i
minor USM u prvom trimestru trudnoće 12-14 nedelja gestacije (ng).
Procena sonomorfologije srca 2D tehnikom sastoji se od određivanje
situsa visceralnih organa i kardijalnog aksisa, četvorošupljinskog
preseka, LVOT i RVOT (znak X, B), prikaz velikih krvni sudova kroz
vaskularnu peteljku na 3VV, 3VT, V konfiguraciji i presek u nivou a.
subklavija. Takodje je obavezan prikaz aortnog (AA) i duktalnog luka
(DA) i venske drenaže desne i leve pretkomore. Kolor-Dopplerom (CD) se
procenjuje punjenje obe komore i PI indeks kroz duktus venozus (DV) i
procena “e” i “a” talasa punjenja obe komore.
U ranom II trimestru tj. 16+/-2 gn se 2D fetalnom ehokardiografijom
dopunjava pregled iz prvog trimestra uz posebno procenu grana AA,
kontinuiteta DA i venskih drenaža pretkomora i postojanje ARSA (“soft”
marker za aneuploidije)
Od 20 ng se radi 4D x-Matrix (STIC) tj. prostorno- vremenska korelacija
koja omogucava procenu anatomije srca ploda 3D multiplom analizom. Ovaj
pregled je moguć ako se kičma ploda nalazi izmedju 5 i 7h uz što kraće
trajanje akvizicije. U drugim položajima ploda se prati funkcija srca 2D
i CD.
Pregled srca ploda 2D i STIC u III trimestru može imati ograničenja zbog
položaja ploda. Najčešće je pregled srca fetusa indikovan ako plod do
tada nema uradjen pregled na postojanje USM.
Za fetalnu ehokardiografiju su optimalne “broad band” ultrazvučne sonde
C 2-9MHz, L 12-5 I 18-5MHz, endovaginalna 10-3MHz i X-matrix 1-6MHz
Rezultati rada pokazuju moguć pregled srca ploda u 94% u I trimestru,
98% u II trimestru na 1245 trudnica. Ovakva visoka senzitivnost fetalne
ehokardiografije je moguća zbog dugogodišnjeg iskustva sonografera i
primenjene ultrazvučne tehnike a manjeg stepena zavisi od BM indeksa
trudnice i položaja srca ploda. Najozbiljniji ograničavajući faktor za
adekvatan pregled srca je III trimestar trudnoće.
ZAKLJUČAK: 2D Fetalna ehokardiografija u I i ranom II trimestru ostaje
nezamenjiva metoda u ranom otkrivanju USM I hromozomskih anomalija. Ako
položaj ploda dozvoljava 4D STIC ostaje način da se pregled srca od
strane neiskusnog sonografera prenese u domen iskusnog lekara.
Dr Svetlana Milenković
SLUŽBA ZA PATOHISTOLOGIJU KCS BEOGRAD U svakodnevnoj praksi sve više
se susrećemo sa pojavom premalignih i malignih promena u mlađem životnom
dobu žene. Često su to žene koje nisu ostvarile svoju reproduktivnu
funkciju pa se nameće pitanje očuvanja fertiliteta. Pred patologe se
tako postavljaju novi i teži zadaci u dijagnostici, jer su terapijski
pristupi koji od njih zavise sve manje radikalni.
Osnovni problem je diferencijalna dijagnoza između benignog i malignog,
kao i premalignog/malignog procesa.
Kod promena na grliću to su mikroglandularna hiperplazija i Milerijanovi
papilomi, kao benigne promene, koje morfološki liče na
mucinozne/svetloćelijske i serozne adenokarcinome, koji su vrlo
agresivne forme. Naglašeno urastanje HSIL promene u žlezde neiskusnom
oku odgovara fokusima invazije strome čak do stadijuma FIGO Ia2 i FIGO
Ib1. Kod invazivnog tumora stadijuma FIGO Ib1 može se primeniti
trahelektomija kao operativni postupak. Patolog mora da se izjasni o
tipu i diferencijaciji tumora, postojanju limfovaskularne invazije, a na
Ex tempore dijagnostici u toku operacije o statusu resekcionih ivica i
limfnog nodusa „čuvara“.
Poseban problem predstavlja dijagnoza premalignih lezija u
endometrijumu. U ovoj grupi promena postoji veliko neslaganje i izmedju
najvećih svetskih stručnjaka, jer kriterijumi za dijagnostiku nisu
dovoljno jasno definisani. Danas su u upotrebi i različite
terminologije. Prema WHO klasifikaciji koristi se termin „kompleks
hiperplazija sa atipijom“ dok se u američkoj literaturi upotrebljava
naziv Endometrijalna Intraepitelna neoplazija – EIN. Kako se ova stanja
tretiraju medikamentozno, odluka patologa postaje još teža. Ukoliko se
radi o malignom tumoru, potrebno je odrediti tip diferencijacije, jer
serozna forma je prognostički loša u odnosu na endometrioidnu (za koju
je neophodno odrediti gradus). Arias Stella promene u endometrijalnim
žlezdama kao i atipičnu kompleks hiperplaziju sa sekrecijom je neophodno
razlikovati od svetloćelijskog karcinoma koji zahteva operativni
tretman.
Veliku oblast u ginekološkoj patologiji predstavljaju tumori jajnika, a
posebno, granične (border line) promene. U pojedinim tipovima ovih
tumora dozvoljava se postojanje invazije strome do 3mm, što
interpretaciju čini kompleksnijom. Prisustvo implantata, čak i u limfnim
čvorovima, i određivanje njihovog tipa – invazivni i neinvazivni –
dodatno otežava postavljanje patološke dijagnoze.
Savremeno usložnjavanje patoloških klasifikacija i kriterijuma u
dijagnostici stvara potrebu za uzimanjem većeg broja uzoraka,
produženjem vremena potrebnog za interpretaciju, korišćenje dodatnih
analiza, naročito imunohistohemije ili genetike što nameće pitanje
profilisanosti patologa u određenim oblastima, ali i neohodnost timskog
rada.
Prof. dr Ivica Stančić
KLINIKA ZA STOMATOLOŠKU PROTETIKU, STOMATOLOŠKI FAKULTET BEOGRAD
Suptotalna krezubost najčešće se vezuje za sindrom trećeg životnog doba.
Često su kliničari u dilemi kada treba indikovati optimalno terapijsko
rešenje za dati slučaj suptotalne krezubosti. Najčešće se zbrinjava
parcijalnom akrilatnom protezom koja je nekada jedino moguće terapijsko
rešenje.
Doktrina savremene stomatologije nalaže da buduća zubna nadoknada pored
funkcionalnih i estetskih zahteva treba da ispunjava i profilaktičke
zahteve. Kako isplanirati buduću zubnu nadoknadu da ne deluje patološki
na par preostalih zuba? Da li preostali zubi mogu da doprinesu
zadovoljavajućoj retenciji i stabilizaciji proteze kao i kojoj meri mogu
da prihvate odgovarajući prenos pritiska žvakanja? Odgovore na ova
pitanja treba dati tokom procene stanja nosećih tkiva i planiranja
buduće zubne nadoknade. U zavisnosti od toga suptotalna krezubost se
može zbrinuti različitim savremenim terapijskim modalitetima
(supradentalne proteze, kompleksne proteze sa atečmenima ili dvostrukim
krunama itd) koji će u znatnoj meri poboljšati kvalitet života pacijentu
starije životne dobi.
Svaki suptotalno krezubi pacijent je slučaj za sebe kod koga treba
izvršiti detaljan pregled, valjanu dijagnostiku i studiozne preprotetske
analize, a tek nakon toga indikovati adekvatnu zubnu nadoknadu.
Rade Živković, Mirjana Perić
UNIVERZITET U BEOGRADU, STOMATOLOSKI FAKULLTET, SRBIJA Protezni
stomatitis je često oboljenje kod pacijenata koji koriste zubne proteze.
Uglavnom nije praćen simptomima i karakteriše se inflamacijom i eritemom
oralne sluzokože koju prekriva zubna proteza. Etiološki faktori za
nastanak ovog oboljenja su: loša higijena proteze, stare proteze,
neprekidno nošenje proteze, loša retencija proteze, akumulacija i
formiranje biofilma bakterija i gljiva i neki sistemski faktori. Glavni
uzrok oboljenja je kolonizacija i infekcija Candida spp. Mikroorganizmi
(najviše Candida spp.) koji se adheriraju na sluzokožu i na površinu
proteze formiraju protezni plak (biofilm). Kontinuirano gutanje
mikroorganizama iz proteznog plaka izlaže pacijenta riziku od infekcije
u rayličitim sistemima domaćina. Gljive roda Candidanajčešći su
uzročnici opurtunističkih infekcija i utiču na morbitet starih i
imunodeficijentnih pacijenata. Poslednjih godina otkriven je veliki broj
non-albicans vrsta roda Candida kao uzročnika infekcija oralne sluzokože
koje su rezistentne na standardnu antimikrobnu terapiju.
Unapređenje metoda uzorkovanje mikrobiološkog materijala bi doprinela
boljoj dijagnostici oboljenja. Do sada korišćen bris nepca često daje
lažno negativan nalaz prisustva gljiva. Bris proteze kao i izlaganje
proteze ultrazvuku su znatno efikasnije metode uzorkovanja.
U profilaksi oboljenja značajno mesto imaju mere u sprovodjenju higijene
zubne proteze. S obzirom da su gljivične infekcije često rekurentne,
ponovljeno izlaganje antimikoticima može dovesti do razvoja
rezistencije. Antimikotici nemaju dejstva na formirani biofilm, koji
obezbeđuje gljivama sigurno okruženje za opstanak. Stoga je opravdano
pokušati terapiju proteznog stomatitisa sredstvimakao što su etarska
ulja koja istovremeno deluju i na biofilm i na mikroorganizme, a da pri
tome nema pojave rezistencije, neželjenih efekata, ni ograničenja u
primeni.
Prof. dr Goran Jovanović Niš
MEDICINSKI FAKULTET NIŠ KLINIKA ZA STOMATOLOGIJU. ODELJENJE ZA ORALNU
HIRURGIJU U svakodnevnoj stomatološkoj praksi mogu se dogoditi
različita hitna medicinska stanja koja najčešće prolaze bez ikakvih
posledica nakon ukazivanja prve pomoći. Međutim, ponekad se mogu desiti
vrlo neprijatne i ozbiljne komplikacije koje i životno ugrožavaju
pacijenta. Zbog toga svaki stomatolog ali i pomoćno osoblje moraju biti
edukovani u prepoznavanju i obradi hitnih medicinskih stanja. Najčešće
komplikacije vezane su za psihogene reakcije i sinkopu. Znatno ređe su
toksične reakcije na anestetik ili vazokonstriktor, a najteža i
najurgentnija komplikacija je anafilaktički šok. Moguće urgentne
kardiovaskularne komplikacije su posledica koronarne bolesti, od
neuroloških bolesti pažnju treba obratiti na epilepsiju i
cerebrovaskularnu apopleksiju, a od respiratornih na bronhijalnu astmu.
Svaka stomatološka ordinacija mora biti opremljena medikamentima i
uređajima za zbrinjavanje u hitnim medicinskim stanjima, a posebna
pažnja treba biti usmerena na brzo povezivanje sa medicinskim službama
koje mogu biti od velike koristi. |
|
|
|
| |
|
|
Porodilište Bor 1970 – 2017. bela kuga Timočke Krajine
Ljubica Milošević, J. Jovanović, G. Golubović, M. Jevremović,
S. Mejilanović
OPŠTA BOLNICA BOR, GINEKOLOŠKO AKUŠERSKO ODELJENJE
UVOD Između dva popisa 1991. i 2002. godine u osam opština
Timočke krajine broj stanovnika je smanjen za 31.000. Čitava Timočka
krajina je za deset godina izgubila jedan grad srednje veličine.
Višegodišnje trajanje bele kuge ima za posledicu da je sada prosek
starosti stanovnika 47 godina. Slično je i u Srbiji – stanovništvo
Srbije među pet najstarijih zemalja Evrope i među deset najstarijih
područja na svetu.
CILJ Pokazati podacima tendenciju smanjenja broja porođaja u 47.
godišnjem ispitivanom periodu.
MATERIJAL I METODE Retrospektivni pregled porođaja Porodilišta Bor
1970. do 2017. i podaci sa popisa stanovništva 1991, 2002. i 2011.
godine.
REZULTATI Selo Bor prvi put se pominje krajem 18. veka, a oko 1785.
dobija naziv „po jednom velikom boru četinaru“. Ubrzani razvoj
počinje posle 1903 – 1904. kada je pronađena bakarna ruda,
organizovan rudnik i rudnička kolonija. Broj stanovnika 1900. godine
je 775 da bi 1948. bilo 10.823 Po popisu 1991. opština Bor ima
59.420 a grad 40.861 stanovnika. 2002. opština ima 55.817 a grad
39.387 stanovnika, a 2011. opština 48.615 a grad 34.160 stanovnika.
Nova bolnica je otvorena 1934. godine i u sklopu opšte hirurgije
nalazilo se ginekološko akušersko odeljenje, a od 1970. odeljenje je
funkcionisalo zasebno u novoizgrađenoj zgradi. Po protokolu
porodilišta broj porođaja od 1970. do 1979. je 8.094; od 1980. do
1989. je 8.278; od 1990. do 1999. – 7.035; od 2000. do 2009 – 4.883;
od 2010. do 2017. – 2.917 porođaja. Po najoptimističnijoj prognozi u
ovom poslednje posmatranom desetogodišnjem periodu do 2019. biće oko
4.000 porođaja.
ZAKLJUČAK Broj porođaja sve kaže! Po našim podacima i već iznetim
zaključcima radova ZZJZ „Timok“ započeta je treća demografska
tranzicija u Timočkoj krajini i Srbiji. Kako trenutno stvari stoje
biološke budućnosti nema. To znači da ćemo se pitati, za 50 godina,
da li postoje timočani.
Carski rezovi na Ginekološko akušerskom odeljenju u Negotinu u
periodu od 1959-2016.
Dr Aleksandar Banković, Prim Dr Jevrosima Puslojić, Prim. Dr
Nada Mihajlović, Dr Boban Istatkov, Prim Dr M. Ivić
ZDRAVSTVENI CENTAR NEGOTIN, GINEKOLOŠKO-AKUŠERSKO ODELJENJE
Cilj rada je da se prikaže trend carskih rezova u periodu od
1959-2016 godine, najčešće indikacije kao i operativna tehnika koja
se koristila. Takođe prikazane su i histerektomije koju su vršene
nakon carskog reza kao jedna od najtežih komplikacija.
Materijal i metode: Urađena je retrospektivna analiza porođajnih i
operativnih protokola za period od 1959-2016 godine.
Rezultati rada: U pomenutom periodu bilo je 22154 porođaja. Procenat
carskih rezova u ovom periodu se kretao od 0.3% do 38.9%. Najveći
broj porođaja je zabeležen 1972. godine kada je bilo 597 porođaja.
Operativna tehnika su se vremenom usavršavala počev od reza na koži
koji je ranije uglavnom vršen donjim medijalnim rezom, kasnije su
uvedeni rezovi po Pfannenstielu i po Cohenu koji se i danas koriste.
Rez na uterusu se oduvek radio po Dorfleru, a od 1994. god se uterus
šije u jednom sloju produžnim šavom. Od 2014 godine najčešće
primenjena tehnika carskog reza je modifikacija po Vejnoviću.
Zaključak: Utvrđen je stalni pad broja porođaja na godišnjem nivou
uz istovremeni porast broja porođaja završenih operativnim putem.
Napretkom operativne tehnike kao i savremenom anestezijom došlo je
do pada komplikacija i carski rez je postao relativno bezbedna
operacija.
Trend porođaja knjaževačkog porodilišta od 1973. do 2016. godine
Trend porođaja porodilišta OB Majdanpek od 1995. do 2016. godine
Trend porođaja porodilišta ZC Kladovo od 2007. do 2016. godine
Mirjana Marković (1), Radiša Arsić (2), Kristina Petrović (3),
Vera Najdanović Mandić (4)
(1) ZC KNJAŽEVAC, (2) OPŠTA BOLNICA MAJDANPEK, (3) ZC KLADOVO, (4)
ZC ZAJEČAR, DISPANZER ZA ŽENE
Depopulacija Timočke krajine je sve veća i opustelim selima se
pridružuju poluopusteli gradovi. Cilj rada je da se prikaže trend
porođaja porodilišta u Knjaževcu, Majdanpeku i Kladovu. Kao metoda
rada korišćena je retrospektivna analiza porođajnog i operativnog
protokola porodilišta u Knjaževcu, Majdanpeku i Kladovu.
Knjaževac je prikazao trend porođaja od 1973. do 2016. godine i
ukupan broj porođaja za ovaj vremenski period je 12569. Vaginalno se
porodilo 11515, a operativno je završeno 1054 porođaja. Najveći broj
porođaja je bio 1982. godine – 473, kada je carskim rezom završeno
19 (4.02%). Najmanji broj porođaja je bio 2013. godine – 129, od
toga carskim rezom je završeno 62 (48.06%). Procentualno carskih
rezova je najviše bilo 2014. godine (53.11%).
Majdanpek je prikazao trend porođaja od 1995. do 2016. godine i
ukupan broj porođaja za ovo vreme je 3007, od toga carskih rezova je
584 (19.42%). Najveći broj porođaja je bio na početku ispitivanog
perioda 1995. - 228, kada je carskih rezova 24 (10.53%). Najmanji
broj porođaja je bio 2014. - 82, kada je 26 (31.7%) carskih rezova.
Procentualno carskih rezova je najviše bilo 2012. godine (34.48%).
Kladovo je prikazalo trend porođaja od 2007. do 2016. godine i
ukupan broj porođaja za ovo vreme je 1155, od toga carskih rezova je
357 (30.91%). Najveći broj porođaja je bio 2009. - 155, kada je
carskih rezova 22 (14.19%). Najmanji broj porođaja je bio 2016. -
86, kada je bilo 50 (58.14%) carskih rezova i to je procentualno
najviše carskih rezova u ispitivanom periodu (58.14%).
Uočeni pad broja porođaja potvrđuje poslednji popis stanovnika
Srbije iz 2011. godine koji beleži negativni prirodni priraštaj
Srbije -5,2‰, a najmanji procenat prirodnog priraštaja bio je u
Zaječarskom, Borskom, Topličkom i Pirotskom okrugu. Sem što se
smanjuje broj stanovnika našeg kraja, još brže se smanjuje broj žena
fertilnog doba (15-49g) te se u narednim godinama ne može ni
očekivati pozitivna promena uočenog trenda, a samim tim biološka
budućnost našeg kraja postaje neizvesna.
Opterećenje rakom dojke u Srbiji
Miljuš D, Zivkovic S.
INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE“DR MILAN JOVANOVIĆ BATUT“, DR SUBOTIĆA 5,
BEOGRAD
Uvod: Širom sveta rak dojke je veliki javnozdravstveni problem i
procenjuje se da trenutno u svetu sa dijagnozom raka dojke živi 6,3
miliona osoba kojima je u poslednjih pet godina otkriven rak dojke i
koje su završile lečenje ili je lečenje još uvek u toku. Ova maligna
bolest je učestalija među ženskim polom i na 100 obolelih žena od
raka dojke, oboli jedan muškarac.
Cilj: Namera autora bila je prikažu pokazatelje opterećenja rakom
dojke u Srbiji.
Materijal i metodi rada: Na osnovu dostupnih podataka, analizirani
su pokazatelji obolevanja i umiranja od raka dojke u Srbiji i svetu.
Rezultati: Sa 1.670.000 novih slučajeva raka i 522.000 smrtnih
ishoda, rak dojke najčešća je maligna bolest kod žena u svetu.
Prosečan kumulativni rizik obolevanja od raka dojke iznosi 12,4%,
odnosno postoji verovatnoća da će jedna od osam žena tokom svoga
života oboleti od ove bolesti. Najveće stope obolevanja beleže se u
razvijenim delovima sveta, gde je rak dojke kod žena najčešći uzrok
obolevanja i drugi uzrok smrti među malignim tumorima. Incidencije
raka dojke varirale su u rasponu od 27,0/100.000 u Centralnoj Africi
i Istočnoj Aziji, do 91,1/100.000 u Zapadnoj Evropi i Severnoj
Americi. Stope mortaliteta varirale su od 6,2/100.000 u Istočnoj
Aziji do 20,1/100.000 u Zapadnoj Africi. U Srbiji se dijagnoza raka
dojke godišnje postavi kod približno 4400 žena i 75 muškaraca.
Prognoze govore da će 2035. godine u našoj zemlji od raka dojke
oboleti 5800 i umreti 2300 žena. Iako su muškarci mnogo manje skloni
raku dojke nego žene, bolest se kod njih u proseku dijagnostikuje u
starijoj životnoj dobi nego kod žena. Od 1999. do 2014. godine
standardizovane stope incidencije raka dojke evidentirale su slične
vrednosti i u proseku je kod naših žena bila 60,8/100.000.
Uzrasno-specifične stope incidencije od raka dojke kod žena rasle su
sa godinama života i najviše vrednosti evidentirane su nakon 45.
godine. Tokom poslednje tri i po decenije, standardizovane stope
mortaliteta od raka dojke kod žena u našoj zemlji gotovo su se
udvostručile, od 11,3/100.000 (1980) do 20,3 na 100.000 (2014).
Uzrasno-specifične stope mortaliteta od raka dojke kod oba pola
rasle su sa godinama života i najviše vrednosti su zabeležile u
najstarijim uzrastima. Najviše stope incidencije i mortaliteta raka
dojke evidentiraju se u zapadnoj i severnoj Evropi, dok su na jugu i
istoku Evrope stope niže. Standardizovana stopa incidencije od raka
dojke kod žena u Srbiji (67,7/100.000), 2012. godine bila je u rangu
prosečnih vrednosti stopa incidencije od raka dojke u Evropi
(69,9/100.000). Posle bivše jugoslovenske Republike Makedonije
(25,5/100.000), Srbija je evidentirala najvišu standardizovanu stopu
mortaliteta od raka dojke (20,8/100.000) u Evropi, koja je u 2012.
godini za trećinu bila viša od proseka u zemljama evropskog regiona
(16,1/100.000).
Zaključak: Meren kompozitnim pokazateljem opterećenja jednog društva
bolešću, odnosno godinama života izgubljenim zbog nesposobnosti
uzrokovane obolevanjem ili prevremenim umiranjem, u svetu i u Srbiji
među malignim tumorima kod žena, rak dojke je najznačajniji uzrok
tereta bolešću. Kod žena uzrasta od 45 do 64 godine opterećenje
rakom dojke nalazi se na trećem mestu, posle cerebrovaskularnih
bolesti i ishemijske bolesti srca.
Ključne reči: opterećenje, rak dojke, Srbija
Burden of breast cancer in Serbia
Introduction: Worldwide, breast cancer is a major public health
problem and it is estimated that currently the world diagnosed with
breast cancer lives of 6.3 million people which in the past five
years revealed breast cancer and who have completed treatment or
treatment is still ongoing. This malignant disease is more common
among female sex and 100 female patients of breast cancer are
diagnosed a man.
Aim: The authors' intention was to show indicators of breast cancer
burden in Serbia.
Materials and methods: Based on available data, analyzed indicators
of morbidity and mortality from breast cancer in Serbia and abroad.
Results: With 1,670,000 new cancer cases and 522,000 deaths, breast
cancer is the most common malignancy in women in the world. Average
cumulative risk of contracting breast cancer is 12.4% and it is
likely that one in eight women during their life suffer from this
disease. The highest incidence rates recorded in developed parts of
the world where breast cancer in women the most common cause of
morbidity and the second cause of death among malignant tumors. The
incidence of breast cancer ranged from 27.0/100,000 in Central
Africa and East Asia, to 91.1/100,000 in Western Europe and North
America. Mortality rates ranged from 6.2/100,000 in East Asia to
20.1/100,000 in West Africa. In Serbia are diagnosed with breast
cancer annually set at approximately 4400 women and 75 men.
Projections suggest that in 2035 in our country become ill from
breast cancer and 5800 women die in 2300. Although men are much less
prone to breast cancer than women, the disease with them, on
average, diagnosed at an older age than women. From 1999 to 2014 the
standardized incidence rates of breast cancer are similar to values
recorded and averaged at our women was 60.8/100,000. The
age-specific incidence rates of breast cancer rose with age and the
highest values were recorded after 45 years. During the last three
and a half decades, standardized mortality rates from breast cancer
among women in our country have nearly doubled, from 11.3/100,000
(1980) to 20.3 per 100,000 (2014). The age-specific mortality rates
from breast cancer in both sexes grew with age and the highest
values were recorded in the oldest age groups. The highest rates of
incidence and mortality of breast cancer are recorded in western and
northern Europe, while southern and eastern Europe, rates are lower.
The standardized incidence rate of breast cancer in women in Serbia
(67.7/100,000), 2012 was in the range of the average value of the
incidence rate of breast cancer in Europe (69.9/100,000). After the
former Yugoslav Republic of Macedonia (25.5/100,000), Serbia has
recorded the highest standardized mortality rate from breast cancer
(20.8/100,000) in Europe, which in 2012 was one-third higher than
the average in the European Region (16.1/100,000).
Conclusion: Measured by the composite indicator of a society's
disease burden, and years of life lost due to incapacity caused by
morbidity or early death, in the world and in Serbia among malignant
tumors in women, breast cancer is the most significant cause of
disease burden. In women aged 45 to 64 years of breast cancer burden
is on the third place, after cerebrovascular disease and ischemic
heart disease.Key words: burden, breast cancer, Serbia
Neočekivano otežana intubacija – prikaz slučaja
Danijela Stanković (1), Zoran Jovanović (1), Siniša Čelojević
(2), Tihomir Milovanović (3) Biljana Stošić (4)
(1) SLUŽBA ANESTEZIJE I REANIMACIJE, ZDRAVSTVENI CENTAR NEGOTIN; (2)
ODELJENJE GINEKOLOGIJE I AKUŠERSTVA, ZDRAVSTVENI CENTAR NEGOTIN, (3)
ODELJENJE ORTOPEDSKE HIRURGIJE I TRAUMATOLOGIJE, ZDRAVSTVENI CENTAR
NEGOTIN, (4) CENTAR ZA ANESTEZIOLOGIJU I REANIMATOLOGIJU, KLINIČKI
CENTAR NIŠ
Uvod: Otežani disajni put se definiše kao: „ klinička situacija u
kojoj iskusni anesteziolog ima poteškoće pri ventilaciji pacijenta
facijalnom maskom, poteškoće pri trahealnoj intubaciji, ili oba.“
Procena disajnog puta predstavlja jedan od prvih i ključnih koraka
anesteziološkog preoperativnog pregleda, i određuje strategiju u
planiranju položaja pacijenata, opreme, tehnika i lekova. Postoje
prediktori otežanog disajnog puta: gojaznost, deformiteti vilice i
vrata, makroglosija, mali interincizorni razmak, prominentni grudni
koš, velike grudi, mala tireomentalna distanca. Najčešće se koristi
Mallampati klasifikacija, gde su klasa 3 i 4 prediktori otežane
intubacije. Najkorisnija je kombinacija testova, ne postoji idealan
prediktor za procenu otežanog disajnog puta, neočekivano otežane
intubacije se u praksi dešavaju s vremena na vreme.
Cilj: Prikaz slučaja neanticipirano otežane intubacije, analiza
postupaka i preduzetih mera.
Metode i materijal: Deskriptivna metoda, podaci iz anestezioloških
karti.
Prikaz slučaja: Pacijentkinja stara 62 godine, mase 50 kg i visine
160 cm, se priprema za planiranu operaciju, sa uputnom dijagnozom:
Tumor ovarii dextri per magna. Laboratorijski nalazi su u granicama
referentnih vrednosti. Pre dva meseca preležala pneumoniju, pušač.
Ima varikozitete potkolenica umerenog stepena, granično povećane
vrednosti arterijskog pritiska, ne koristi terapiju. Negira alergije
na lekove i hranu. U detinjstvu je imala apendektomiju. U proceni
disajnog puta ima zadovoljavajuću pokretljivost vrata, tireomentalnu
distancu, Mallampati 2, nije gojazna, jedino je interincizorni
razmak graničnih vrednosti od oko 3 cm. Ne anticipira se mogućnost
za otežanu intubaciju.
Posle premedikacije, pacijentkinja se pozicionira u horizontalni
položaj. Nakon uvoda u anesteziju, ventilacija facijalnom maskom je
zadovoljavajuća. Posle aplikovanog kratkodelujućeg depolarišućeg
miorelaksanta pristupa se laringoskopiji. Uočava se veliki epiglotis
koji je nemoguće podići, te su plicae vocalis nedostupne
vizualizaciji. Endotrahealna intubacija je pokušana u 3 navrata.
Nakon neuspeha, plasira se supraglotično sredstvo- laringealna
maska. Laringealna maska se ne pozicionira zadovoljavajuće, ne
postiže se korektna ventilacija. Zbog insuflacije vazduha u želudac
i nezadovoljavajuće ventilacije, donosi se odluka o odlaganju
operativnog zahvata za nekoliko dana. Pacijentkinja se budi, diše
spontano. Svi podaci, sa detaljnim opisom su zabeleženi u
anesteziološku kartu.
Suočen sa neanticipirano otežanom intubacijom, anesteziološki tim se
detaljno priprema za odloženi operativni zahvat, i menja strategiju
za obezbeđenje disajnog puta. Umesto jednog anesteziologa i
anestetičara, tim čine dva anesteziologa i dva anestetičara.
Pacijentkinja se smešta u antitrendeleburg položaj, pod glavu i vrat
se podmeću komprese, čime se ravna osovina gornjih disajnih puteva i
omogućava bolja vizualizacija anatomskih struktura. Jedan
anesteziolog pristupa laringoskopiji, a drugi BURP manevrom
(Backward, Upward, Rightward Pressure), modifikacijom manuelnog
krikoidnog pritiska, intubatoru približava strukture larinksa,
omogućava vizualizaciju i uspešnu intubaciju. Anestezija i
operativni zahvat se izvode uspešno.
Diskusija i zaključak: Vodič Asocijacije za otežani disajni put iz
2015. godine akcenat stavlja na pažljivo planiranje i detaljno
upoznavanje celokupnog tima sa strategijom obezbeđenja disajnog
puta. Pozicioniranje glave i vrata mora biti optimizirano u samom
startu, da bi prvi pokušaj intubacije bio uspešan. Oprema za otežanu
intubaciju mora biti lako dostupna. Sve poteškoće detaljno
zabeležiti u medicinsku dokumentaciju, što je od ogromnog značaja za
anesteziologa i pacijenta pri eventualnom sledećem operativnom
zahvatu.
Ključne reči: otežana intubacija, vodič, strategija
Tretman akutnog pankreatitisa –multidisciplinarni pristup,
skorovanje i tretman
Rangelov N., Avramović G.
SLUŽBA ANESTEZIOLOGIJE SA REANIMATOLOGIJOM, SLUŽBA OPŠTE HIRURGIJE
NEGOTIN
Uvod: Akutni pankreatitis –akutno zapaljensko oboljenje pankreasa
praćen organskim oštećenjima i ili lokalnim komplikacijama.
Etiologija: konzumacija alkoholnih pića, bolesti žučnih puteva,
postoperativna stanja, metabolički poremećaji, infekcije,
medikamenti, trauma, idiopatski. Patofiziologija: intesticijalni
edem pankreasa, fokalna nekroza sa ili bez peripankreatične
steatonekroze. Klinička slika: bolan i distendiran abdomen,
oslabljena ili odsutna peristaltika, znaci hipovolemije i šoka,
respiratorna insuficijencija, renalno oštećenje , diseminovana
intravaskularna koagulacija, abdominalni kompartman sindrom,
metabolička acidoza, znaci multipne organske disfunkcije. Nalaz CT–a
je u korelaciji s prognozom.
Cilj: prikazati kliničke, laboratorijske, radiografske
karakteristike akutnog pankreatitisa, monitoring, scoring i prognozu
Materijal i metodi rada: Deskriptivni prikaz slučaja.
Rezultati: pacijentkinja stara 60 godina primljena u JIN zbog bolova
u epigastrijumu, povraćanja, aholične stolice. U statusu znaci
hipovolemije. Somnolentna. Abdomen palpatorno bolno osetljiv u
epigastrijumu i ispod LRL.Nativna grafija abdomena uredna.
Ehokardiografski pancreas nehomogene eho structure, uvećane glave do
32mm. Telo i rep 25mm.Žučna kesa raslojenih zidova i debljine do
8mm, bez patološkog sadržaja. Komorbiditet: apsolutna aritmija,
prolaps mitralne valvule, HTA.Na OAT. Laboratorijske analize:
povišene vrednosti serumske amilaze, alaninaminotransferaze,
aspartattransferaze, gamaglutamiltransferaza (AST:1544, ALT:914,
SAmilaza: 2910, GGT:166), neutrofilija (Neu:77,3%). Skorovana
Ransonovom skalom: 3, GCS skalom:14 , APACHE II:12, a nakon 48h
GCS:15, APACHE II:11, Vrednosti CRP-a nakon 72h: 224,6. Započete
terapijske mere koje su korigovane prema parametrima dobijenim
monitoringom respiratornih, hemodinamski laboratorijskih parametara.
Primenjena analgetska, spazmolitička terapija, nadoknada
cirkulatornog volumena, terapija Sandostatinom, antibioprofilaksa,
antimikotska i probiotska taerapija, rana EN, a zatim TPN,
prevenirane tromboembolijske komplikacije, forsirana diureza,
korigovan elektolitni disbalans. RTG pulmo: homogene senke manjeg
pleuralnog izliva obostrano. MSCT abdomena sa kontrastom: obostrano
bazalno pleuralni izlivi, uz kapsulu jetre, oko slezine i oko glave
repa pankreasa prisutna mala količina slobodne tečnosti. Jetra
steatozna, dve ciste (21 i 10mm). Žučna kesa sa kalkulusom od 6mm.
Pankreas u predelu glave uvećan, 35mm, lako nehomogenog denziteta u
celini bez izdvajanja fokalnih promena, telo 23mm, rep 21mm,
retropankreatično i oko glave uska hipodenzna zona, denziteta
tečnosti, širine 3 do 5mm. Dg: Pancreatitis ac., Ascitess, Effusio
pleurae bill., Calculosis v,fellae, Steatosis haepatis, Cystaes
haepatae lobi dex. Tumor markeri Ca19,9 i CeA negativni. Kontolne
ehosonografije u smislu inflamatornih promena u pankreasu i
peripankreatičnom tkivu, uz uvećanu glavu do 32mm. Desetog dana
hospitalizacije urađena je retrogradna holecystectomia, plasirani
drenovi subhepatično i u Duglas. Operativni i postoperativni tok
uredni. Rana zarasta PPI. Skinuta sukcija i drenovi, afebrilna,
parametri zapaljenja u padu, uspostavljena pasaža, prevedena na per
os unos. Hemodinamska i respiratorna stabilnost očuvani, uz
korekciju eletrolitnog disbalansa i adekvatnu supstituciju.
Kontrolni Rtg pluća uredan. APACHE primenjivan na svaka dva dana
(12,12,12,15,13,13). Ehosonografski nalaz petog postoperativnog
dana: pancreas granične veličine, grube homogene ehostrukture.
Otpuštena na kućno lečenje 20. dana hospitalizacije uz zakazan MSCT.
Zaključak: Adekvatno zbrinjavanje srednje teških formi pankreatitisa
moguće je samo uz adekvatno primenjene protokole, vodiče dobre
prakse, skorovanje, monitoring, multidisciplinarnost i tehničku
opremljenost. Skoring sistemi koje smo koristili su
multifaktorijalni i prilagođeni tehničkom opremljenošću.
Ključne reči: akutni pancreatitis, skorovanje, monitoring, serumska
amilaza, CRP
Naziv sesije: Kazuistika (usmene
prezentacije)
Metaplastični karcinom dojke – dijagnostički izazov prikaz
slučaja
Nikola Živković (1,2), Maja Jovičić Milentijević (1,2), Ana
Cvetanović (1,3), Miloš Kostić (1,4), Tijana Denčić (1,2)
(1) MEDICINSKI FAKULTET, (2) CENTAR ZA PATOLOGIJU, KLINIČKI CENTAR
NIŠ, (3) KLINIKA ZA ONKOLOGIJU, KLINIČKI CENTAR NIŠ, (4) INSTITUT ZA
IMUNOLOGIJU, MEDICINSKI FAKULTET, UNIVERZITET U NIŠU
Uvod. Metaplastični karcinom dojke predstavlja veoma retku
neoplazmu, sa učestalošću od 1% u odnosu na sve invazivne karcinome
dojke. Svetska Zdravstvena Organizacija je ovaj entitet prepoznala i
uvrstila ga u klasifikaciju 2000. godine. Predstavlja izrazito
heterogenu grupu malignih tumora dojki. Neoplastične epitelne ćelije
metaplastičnog karcinoma posduju divergentnu diferencijaciju, koja
uključuje epiteloidnu, vretenasto ćelijsku, mezenhimnu/pleomorfnu,
hondroidnu i koštanu diferencijaciju. Najčešća varijanta jeste
epiteloidni podtip. Metaplastični karcinom dojke je često udružen na
intaduktalnim karcinomom. Ovi tumoru spadaju u takozvane „triple
negative” karcinome, obzirom na njihovu hormonsku nezavisnost i
negativnu HER2 ekspresiju. Karakterišu se visokom proliferativnom
aktivnosti, brzim rastom, brzim recidiviranjem. Adekvatnu dijagnozu
je veoma teško postaviti na vakuum asistiranoj biopsiji ili biopsiji
tankom iglom, te je hirurška biospija neophodna. U diferencijalnoj
dijagnostici je neophodna imunohistohemijska analiza tumorskih
ćelija.
Prikaz slučaja. Predstavljena je bolesnica starosti 43 godine. U
prvom aktu urađena je tumerektomija, gde je i postavljena dijagnoza
metaplastičnog karcinoma sa mezenhimnom diferencijacijom,
„basal-like” imuno profil. Veličina tumora je iznosila 85mm, bez
zahvatanja kože (pT3). Ivice resekcije su bile pozitivne, te je u
drugom aktu načinjena radikalana mastektomija. U okolini karcinoma
nađeni su fokusi neinvazivnog (in situ) duktalnog karcinoma.
Imunohistohemijskom analizom tumorske ćelije su bile pozitivne na
p63, CD10, CK5/6, vimentin, a negativne na ER, PR, HER2, desmin,
S100. Proliferativni Ki67 indeks je iznosio 55%. Iz masnog tkiva
aksile izolovano je ukupno 16 limfnih nodusa, bez sekundarnih
depozita (pN0). Udaljene metastaze u trenutku postavljanja dijagnoze
nisu bile detektovane.
Zaljučak. Radi se o veoma retkom entitetu, pa su i u literaturi
prikazane male serije pacijenata. Zbog male učestalosti nemoguće je
i sprovesti studije koje su fokusirane na ovu grupu pacijenata. Kada
se uporedi veličina tumora (pT) sa ostalim karcinomima dojke,
metaplastični karcinom zauzima jedno od vodećih mesta. Za razliku od
veličine, sekundarni depoziti u limfnim nodusima aksile (pN) su
retki. Metastaze ovog karcinoma (pM) su daleko češće u plućima,
kostima i centralnom nervnom sistemu. Po ovoj karakteristici,
metaplastični karcinom dojke je po biološkom ponašanju bliži
sarkomima. U literaturi se nailazi na podatak da su tumorske ćelije
u visokom procentu pozitivne na p63, tako da ovaj marker ima visoku
diferencijalnu dijagnostičku značajnost u odnosu na tumore
mezenhimalnog porekla. U terapijskom smislu postoji dosta
kontradiktornosti. Primenjuje se adjuvantna hemioterapija, ali sa
druge strane postoji stav da je reč o tumorima koji su
hemiorezistenti. Uključuje se i palijativna zračna terapija. Hormono
terapija je isključena, obzirom da je reč o tumorima koji su hormon
nezavisni. Svakako zlatni standard u terapiji predstavlja adekvatna
hirurška intervencija na osnovu precizne dijagnoze.
Ključne reči: karcinom dojke, metaplastični karcinom,
imunohistohemija, dijagnostika
Prikaz slučaja pacijentkinje sa Brennerovim tumorom jajnika i
adenokarcinomom endometrijuma
Mladenović D. (1), Mladenović S. (1), Trailović M. (2),
Mladenović M. (1), Ristić J. (1)
(1) SLUŽBA PATOLOGIJE, ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, (2) SLUŽBA
GINEKOLOGIJE, ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR
Uvod: Brennerov tumor je redak benigni tumor-jajnika. Uglavnom se
javlja u šestoj dekadi (prosečna starost je 56 godina), čini 1-2%
svih ovarijalnih neoplazmi, u 6% je bilateralan
Cilj: Prikaz slučaja retkog benignog tumora jajnika, sa istovremenim
prisustvom maligne neoplazije endometrijuma.
Materijal i metodi rada: Uvid u medicinsku dokumentaciju
ginekološkog odeljenja i patohistološka analiza dostavljenih uzoraka
Rezultati: Kod pacijentkinje starosne dobi 54 godine na kontrolnom
pregledu u privatnoj ordinaciji, ultrazvučnim pregledom je otkrivena
tumorska promena na jajniku. Planirana je laparoskopska intervencija
ali, nakon tri meseca od otkrivanja promene, pacijentkinja se javlja
ginekologu zbog obilatog krvarenja. U državnoj zdravstvenoj ustanovi
je urađena eksplorativna kiretaža, nakon čega je postavljena
dijagnoza: Adenocarcinoma endometrii, a nakon toga učinjena i I
totalna histerektomija sa adneksetomijom, kada je postavljena I
dijagnoza Brennerovog tumora jajnika
Zaključak: Obzirom na retkost pojave Brennerovog tumora , i još ređe
mogućnosti za istovremeni nastanak sa karcinomom endometrijuma,pri
čemu se jasno ne može reći koji je od ova dva tumora prvi
nastao,ovaj slučaj je još jedan u nizu učestalosti pojavljivanja
sinhronih tumora današnjice koji se, na žalost, sve češće javljaju,
a bez pravila uzajamnog pojavljivanja.
Ključne reči: Brenner-ov tumor jajnika, adenokarcinom endometrijuma.
Marcus Gunn fenomen-prikaz slučaja
Repac Vinka (1), Lukić Ivan (2), Repac Marija (3), Lukić Ivana
(4)
(1) DOM ZDRAVLJA ŽITIŠTE, (2) PRIVATNA
ORDINACIJA“SPORTREHAMEDICA“ZRENJANIN, (3) PRIRODNOMATEMATIČKI
FAKULTET NOVI SAD-STUDENT, (4) MEDICINSKI FAKULTET NOVI SAD-STUDENT
Uvod: Marcus Gunn fenomen je neurogena ptoza kod koje pri
otvaranju usta dolazi do otvaranja ptotičnog oka, ponekad do
otvaranja oka na suprotnoj strani gde je ptoza. Ptosis palpebrae ili
spuštenost gornjeg kapaka može biti urođena ili stečena. Urođena je
posledica slabije razvijenog m.levator palpebrae ili, oštećenja
inervacije (n.oculomotorius).
Cilj rada: prikaz slučaja sa Marcus Gunn-ovim fenomenom.
Prikaz slučaja: Dečak star 11 god. dolazi u pratnji roditelja zbog
mutnijeg vida. Prvi oftalmološki pregled. Inspekcijom se uočava
spušten desni kapak,zauzimanje posebnog položaja tela pri fiksiranju
predmeta sa zabacivanjem glave unazad.Urađeno je određivanje vidne
oštrine na optotipu po Snellenu.Nativna vidna oštrina: VOD:0.3
VOS:0.6 Prednji segment:Desno oko:gornji kapak prelazi preko gornje
ivice pupile,prekriva gornju polovinu pupile,širina rime oculi po
Beckeru:8mm. Nalaz na binokularnom mikroskopu: optičke medije
providne.Levo oko-nalaz uredan. Očno dno: u fiziološkim granicama.
Motilitet: bulbusi pokretni u svim pravcima.Caver test: ortophoria
na 6m, esophoria na 33cm.Urađeno je objektivno određivanje vidne
oštrine, ukapavanjem Fenilefrina 1% i dobijena je miopska
refrakcija. Nakon korekcije VOD: sa-1.25Dsph=-0.25Dcyl ax 180=0.7 i
VOS: sa-0.75Dsph=-0.25Dcyl ax 0=1.0 U toku pregleda uspostavlja se
komunikacija sa detetom i primećuje da pri jačem otvaranju usta
dolazi do podizanja desnog kapka.Roditelji tada daju podatak „da se
oko otvara kada žvaće, guta, jede, jako viče“.U porodičnoj
anamnezi:o čeva rođena sestra ima identične tegobe,ali je kapak
nešto manje spušten-nikada nije oftalmološki pregledana. Nakon
konsultativnog neurološkog pregleda, dete se upućuje u tercijarnu
ustanovu radi korektivnog podizanja desnog gornjeg kapka, koji je
ovde predstavljao obturator.Operativnim zahvatom širina rime oculi
je 10mm.Pri otvaranju usta kapak se podiže, ali nema zabacivanja
glave pri fiksuiranju predmeta i estetski momenat je važan.
Diskusija: Kongenitalni kranijalni disinervacioni poremećaji su
grupa poremećaja u kojoj osnovnu patološku promenu predstavlja
poremećaj razvoja jednog ili više kranijalnih nerava, sa posledičnim
poremećajem inervacije pripadajućih mišića. Uspešnost operativnog
lečenja podrazumeva podizanje gornjeg kapka u odnosu na pun obim
pokreta zdrave strane, zatvaranje kapaka i simetrija rime oculi pri
mirnom horizontalnom pogledu. Kod našeg pacijenta nisu pravovremeno
odreagovali pre svega roditelji, majka koja je primetila da se kapak
podiže u toku sisanja,a potom i neuredno odazivanje obaveznim
sistematskim1 pregledima.Korigovana vidna oštrina je
zadovoljavajuća,ako se uzme u obzir vremenski period gde je kapak
predstavljao obturator i smetnju po razvoj vida.
Zaključak: Saradnja roditelja,pedijatra i oftalmologa je značajna u
prvoim godinama života kada se mogu otkriti mnoge kongenitalne
greške i pristupiti njihovom lečenju.Rezultati takvog lečenja su
značajno bolji.
Ključne reči: Marcus Gunn fenomen, ptoza kapka, vidna oštrina.
Deskriptivno epidemiološke karakteristike melanoma u Srbiji
Živković Perišić Snežana, Miljuš D.
INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE SRBIJE "DR MILAN JOVANOVIĆ BATUT",
BEOGRAD, SRBIJA
UVOD: Melanom kože je tokom 2013.godine u Republici Srbiji, bio
deseti najčešći maligni tumor u obolevanju sa učešće od 1,6%, u
strukturi obolevanja od svih malignih tumora u Srbiji. Melanom je
2013. godine bio dvanaesti najčešći maligni tumor u umiranju kod
osoba oba pola, sa 0,7%, u strukturi umiranja od svih malignih
tumora.
CILJ: Prikazati obolevanja i umiranja od melanoma u Srbiji u period
od 2007. do 2013. godine.
MATERIJALI I METOD RADA: Izvor podataka o novoobolelim osobama su
podaci Registra za rak Instituta za javno zdravlje Srbije, a podaci
o umrlim osobama su podaci Republičkog zavoda za statistiku
analizirani u Institutu. Kao izvor podataka o populaciji korišćene
su procene stanovništva Republičkog zavoda za statistiku. Stope su
standardizovane metodom direktne standardizacije. Kao standardna
populacija korišćene su standardne populacije Evrope i sveta. U radu
je korišćen deskriptivno epidemiološki metod.
REZULTATI: Prema podacima Registra za rak Republike Srbije u periodu
od 2007. do 2013. godine, u proseku se godišnje registrovalo 613
novoobolelih osoba od melanoma, 314 muškaraca i 299 žena. Prosečna
standardizovana stopa incidencije (ASR-E) na standardnu populaciju
Evrope, iznosila je 7,3 na 100.000, odnosno prosečna standardizovana
incidencija (ASR-W) na standardnu populaciju sveta je iznosila
5,34/100.000za osobe muškog pola. Kod osoba ženskog pola prosečna
standardizovana stopa incidencije (ASR-E) na standardnu populaciju
Evrope, iznosila je 6,21 na 100.000 , odnosno prosečna
standardizovana incidencija (ASR-W) na standardnu populaciju sveta
je iznosila 4,75. na 100.000 žena. Prema istom izvoru u periodu od
2007. do 2013. godine, u proseku se godišnje registrovalo 251 osoba
umrla od melanoma, 149 muškaraca i 102 žene. Prosečna
standardizovana stopa mortaliteta (ASR-E) na standardnu populaciju
Evrope, iznosila je 3,37 na 100.000 , odnosno prosečna
standardizovana mortaliteta (ASR-W) na standardnu populaciju sveta
je iznosila 2,37/100.000 za osobe muškog pola. Kod osoba ženskog
pola prosečna standardizovana stopa mortaliteta (ASR-E) na
standardnu populaciju Evrope, iznosila je 1,93 na 100.000, odnosno
prosečna standardizovana mortaliteta (ASR-W) na standardnu
populaciju sveta je iznosila 1,40 na 100.000 žena. Takođe prema
poslednjim procenama IARC-a i Globocan projekta (2012) procenjena
incidencija (ASR-W) u Srbiji iznosila je 8,5/100.000 kod muškaraca i
5,9 na 100.000 kod žena .U odnosu na druge zemlje Srbija se sa
stopama obolevanja, koje su pet puta manje u odnosu na najviše
procenjene u svetu, nalazi u grupi zemalja sa nižim rizikom
obolevanja. Prema istom izvoru melanom kože je najučestaliji u
Australiji i Novom Zelandu, dok je u Evropi najveća incidencija
zabeležena kako u skandinavskim zemljama, tako i u Holandiji,
Švajcarskoj i Sloveniji. Ove razlike se mogu objasniti u
varijacijama tipa kože, insolacije i obrascima izlaganja suncu.
Podaci o epidemiologiji melanoma u Južnoj Evropi i Balkanu otkrili
su razlike koje se samo delimično mogu pripisati geografskim i
etničkim različitostima već ukazuju na verovatno nepotpuno
prijavljivanje i kasno otkrivanje melanoma u nekim državama
Jugoistočne Evrope pa i u Srbiji.
ZAKLJUČAK: Srbija se nalazi u grupi zemalja sa nižim rizikom
obolevanja i umiranja od melanoma iz dva razloga, geografskih i
etničkih s jedne i medicinskih s druge strane.
KLJUČNE REČI: melanom, obolevanje, umiranje
Karcinom jajnika - značaj rane dijagnoze
Dr Helena Hrnjak Ilić, Dr Srđan Hrnjak
DOM ZDRAVLJA TEMERIN
Uvod: U ranim stadijumima rak jajnika daje nespecifiče simptome
ili nema simptoma dok izraženu kliničku sliku daje tek u
uznapredovalim stadijumima zbog čega ga kliničari nazivaju tihim
ubicom. Nespecifična simptomatologija rezultuje kasnim postavljanjem
dijagnoze, a to dalje sužava terapijske mogućnosti
Cilj: Istaći značaj dijagnostikovanja karcinoma jajnika u ranijim
stadijima bolesti, jer tada se može i očekivati produženje života
pacijentkinje.
Istaći važnost postojanja protokola dijagnostikovanja i terapije
pacijentkinja sa karcinomom jajnika.
Istaći važnost prepoznavanja simptoma karcinoma jajnika zbog čega je
bitno edukovati lekare primarne zdravstvene zaštite i same
pacijentkinje.
Materijal i metodi rada: Rerospektivna analiza podataka dobijenih iz
Registra za maligne bolesti i elektronskog kartona pacijenata D.Z.
Temerin.
Rezultati: Rak jajnika predstavlja najčešći uzrok smrti od svih
drugih maligniteta ženskog reproduktivnog sistema. Rak jajnika čini
4,2% svih oblika raka kod žena dok je sedmi najčešći uzrok umiranja
od raka kod žena, od koga u proseku godišnje u Srbiji oboli 820 i
umre 420 žena dok u svetu, godišnje u proseku umre 140.000 žena. Vrh
incidence je između 65 i 75 godina starosti, ali se danas sve češće
ova dijagnoza postavlja i kod mlađih žena.
U ranim stadijumima rak jajnika daje nespecifiče simptome ili nema
simptoma dok izraženu kliničku sliku daje tek u uznapredovalim
stadijumima zbog čega ga kliničari nazivaju tihim ubicom. U toku
2016. Godine u opštini Temerin registrovano je 326 obolelih od
malignih bolesti. Najčeće dijagnostikovana maligna neoplazma je
karcinom dojke 27,5%, dok je karcinom jajnika činio 3,7%
dijagnostikovanih malignih neoplazmi sa najvećom zastupljenošću kod
pacijentkinja starosti 60-69 godina.
Najčešći simptomi, koji, ukoliko su učestali tokom nekoliko sedmica,
mogu da ukazuju na rak jajnika su: bol u leđima (45%), slabost
(34%), nadutost (27%), opstipacija (24%), abdominalni bol (22%) i
Nespecifična simptomatologija rezultuje kasnim postavljanjem
dijagnoze,a to dalje sužava terapijske mogućnosti. U sadašnjem
trenutku ne postoje pouzdane skrining metode kojim bi mogli pouzdano
da identifikujemo žene sa rakom jajnika u ranim stadijumima bolesti.
S obzirom na to da je stadijum bolesti jedan od značajnih
prognostičkih faktora kod karcinoma jajnika prepoznavanje simptoma u
ranim stadijumima imalo bi najznačajniju ulogu u daljem toku
lečenja. Klinički pregled obuhvata: palpatorni, ginekološki,
ultrazvučni kao i pregled dojke i rektuma, te uzimanje Papanikolau
brisa. Kod sumnje na karcinom jajnika indikovano je sprovesti
dopunski pregled karlice i abdomena nekom od imidžing dijagnostičkih
metoda (CT – kompjuterizovana tomografija i MR – magnetna rezonanca)
u cilju procene proširenosti oboljenja.
Zaključak: Budući da je dijagnostikovanje karcinoma jajnika u
ranijim stadijima bolesti od neprocenjivog značaja jer tada se može
i očekivati produženje života pacijentkinje, akcenat se stavlja na
prepoznavanje ranih, nepecifičnih simptoma.
Lekari primarne zdravstvene zaštite (lekari opšte prakse i
ginekolozi) moraju biti dobro edukovani, kako bi što ranije
prepoznali rane simptome raka i pacijentkinje s takvim simptomima
blagovremeno uputili na odgovarajuću dijagnostiku i terapiju. Stoga
je veoma važno povećanje svesti među ženama o ranim simptomima
genitalnih karcinoma, kao i o značaju javljanja svom izabranom
lekaru odmah kada opaze takve simptome.
Ključne reči: karcinom jajnika, dijagnoza, simptomi
Značaj endoskopije u lečenju kolorektalnog karcinoma (CRK)
iskustva Opšte bolnice Bor u 2016. godini
Goran Bogdanović, Goran Joksimović, Zvezdan Mejlanović,
Vladimir Sulić, Zoran Ćirić
OPŠTA BOLNICA BOR
Uvod: Karcinom debelog creva je jedan od najčešćih karcinoma kod
nas i u svetu. Godišnje se otkrije preko 4000 slučajeva CRK u
Srbiji.
Cilj: Prikazivanje naših iskustava u dijagnostici i lečenju CRK.
Materijal i metode: U Opštoj bolnici Bor u 2016. godini operisali
smo 43 pacijenta sa CRK. U dve trećine slučajeva dijagnoza je
postavljena endoskopskom metodom sa biopsijom i PH dijagnostikom.
(29 slučajeva). U jednoj trećini slučajeva dijagnoza je postavljena
na operativnom stolu jer su pacijenti bili u stanju ileusa,
perforacije creva ili tumora u maloj karlici (14 slučajeva).
Rezultati: U 2016 godini uradili smo 559 kolonoskopija, 50 biopsija
i otkrili 22 CRK. Uradili smo i 37 rektoskopija, 10 biopsija i
otkrili 7 CRK. Pored CRK u prethodnom periodu urgentni hirurški
zahvat smo radili još kod 12 pacijenata. U 3 slučaja radilo se o
opstrukcionom ileusu zbog torzije sigme, u 2 slučaja je bio
retroperitonealni tumor, 2 slučaja enteromezenterični infarkt creva,
2 slučaja karcinom jajnika koji infiltriše zid creva, jedan slučaj
perforacije creva posle zračne terapije zbog karcinoma grlića
materice, 1 slučaj ileusa zbog priraslica i multiplih metastaza u
žlezdama omentuma, 1 slučaj perforacije divertikuluma.
Zaključak: U poređenju sa periodu od pre 20 godina kada su hirurzi
počeli da se bave endoskopskom metodom, situacija se znatno
promenila jer smo tada u najvećem procentu slučaja dijagnozu
postavljali u toku ekspolorativne laparotomije. Nastojaćemo da u
narednom periodu svi hirurzi rade endoskopsku dijagnostiku ali smo
svesni da će ipak kod jednog broja pacijenata dijagnoza i dalje biti
postavljena na operacionom stolu zbog kasnog javljanja lekaru i
uznapredovalog stadijuma kolorektalnog karcinoma.
Ključne reči: CRK, endoskopija, eksplorativna dijagnostika,
patologija |
|
|
|
